The Kurdish Digital Library (BNK)
Retour au resultats
Imprimer cette page

“Zorunlu Göç” ile Yüzleşmek


Editor : TESEV Date & Place : 2008, İstanbul
Preface : Etyen MahçupyanPages : 314
Traduction : ISBN : 978-975-8112-77-7
Language : TurkishFormat : 177x249 mm
Theme : Politics

“Zorunlu Göç” ile Yüzleşmek
Versions

“Zorunlu Göç” ile Yüzleşmek [Türkçe, İstanbul, 2008]

Coming to Terms with Forced Migration [English, Istanbul, 2007]


“Zorunlu Göç” ile Yüzleşmek: Türkiye’de Yerinden Edilme Sonrası Vatandaşlığın İnşası

Yerinden olan ve/veya yaşadığı yerleri terketmek durumunda kalan herkes için yeni kurulacak hayat bir ‘zorunluluk’tur. Büyük tarihsel ve coğraŞ değişimlerin insan gruplarını sık sık bu kararın eşiğine getirdiği ise bir sır değil... Ancak ‘zorunluluk’ yeni hayatın kurulması gereğinden ziyade, siyasi nedenlerle eski hayatın sürdürülememesini ima ediyorsa, bunun ardında bizzat o toplumun basiretsizliğinin yattığını görmek gerekiyor.

Nitekim mal varlıklarını kaybedip, kültürel köklerini geride bırakarak Türkiye’nin doğu ve güneydoğusundan batısına akan yüzbinlerce insan, gerçekte bir ‘Kürt sorunu’nun varlığının ötesinde, bu sorunun arka planındaki ideolojik tıkanmaya gönderme yapıyor. Dar ve devletçi bir milliyetçilik çerçevesinde oluşan resmi vatandaşlık kimliğinin kuşatamadığı var oluş hâlleri, her yerde olduğu gibi, Türkiye’de de sorun üreten ve sorumluluğu toplumsal çeşitliliğe yükleyen tıkanık bir devlet siyasetiyle sonuçlanmış gözüküyor.

Bu ayrımcı bakışı yadırgamayan, on yıllar boyunca görmezden gelen, üreyen çatışmacı ortamı kendi huzuru açısından bir tehdit algılayarak meseleyi anlama gayretinden kaçınan toplumun da bu yaşananlarda önemli bir sorumluluğu var... ‘Zorunlu göç’ün beklenmedik bir doğal afet olmayıp, bizzat bizlerin, yani sivil toplumun, payının da olduğu onur kırıcı bir toplumsal başarısızlık olduğunun farkına varmakta yarar var.

Bugün ise önümüzde yapılabilecek olan, yapılması gereken, farklı bir vatandaşlık görevi bulunmakta... Yerinden edilenlerin istedikleri hayatı istedikleri yerde yeniden kurmalarını sağlayacak, devletin vatandaşına ister istemez yaşatmış olduğu sıkıntıları bir nebze telafi edecek ve Türkiye’de farklı kimlikler arasındaki manevi bağı oluşturacak bir güven ortamının sağlanması...

Demokratikleşme Programı çerçevesinde, ülkenin tıkanıklığa sürüklenmiş, sorun hâline gelmiş meselelerine el atan ve bu alanlarda toplumsal rehabilitasyona yönelik projeler geliştiren TESEV, elinizdeki yoğun ve özverili bu çalışma ile, yerinden edilme meselesinin ‘zorunlu göç’ bağlamından kurtarılarak toplumsal sorumluluk temeline oturtulmasını öneriyor. Bu meseleyle yüzleşmenin kendi zihniyetimizle ve o zihniyetin uzantısı olan kimlik, vatandaşlık ve demokrasi anlayışıyla da yüzleşmek olduğunu farkettiğimiz ölçüde, ‘zorunluluk’ olarak sunduğumuz birçok şeyin gerçekte kendi irademiz dâhilinde olduğunu anlayabileceğimizi umuyoruz...

Etyen Mahçupyan
TESEV Demokratikleşme Programı

İÇİNDEKİLER

Sunuş / 6
Teşekkür / 7
Kısaltmalar / 9

BÖLÜM I: GİRİŞ / 11
İKİNCİ BASKI İÇİN GİRİŞ / 13
Dilek Kurban

BİRİNCİ BASKI İÇİN GİRİŞ / 18
Dilek Kurban, Deniz Yükseker, Ayşe Betül Çelik, Turgay Ünalan, A. Tamer Aker

BÖLÜM II: YERİNDEN EDİLME SORUNU KONUSUNDAKİ ULUSLARARASI İLKE VE UYGULAMALAR / 25
Sunuş / 27
Ülke İçinde Yerinden Edilme Konusunda Dünyada Durum ve Mevcut Eğilimler / 29
Turgay Ünalan
Dünyada Yerinden Edilme Olgusuna İlişkin Politika ve Uygulamalara Eleştirel Bir Bakış / 39
Deniz Yükseker
Uyuşmazlık Çözümünde Geri Dönüş, Yeniden Yapılanma ve İyi Örnekler / 47
Ayşe Betül Çelik
Ülke İçinde Yerinden Edilme Sorunu: Uluslararası Hukuktaki Gelişmeler ve Ülke Pratikleri / 55
Dilek Kurban
Ruhsal Süreçler Açısından Zorunlu Göç ve Yerinden Edilme / 64
A. Tamer Aker

BÖLÜM III: TÜRKİYE’NİN YERİNDEN EDİLME SORUNU: SORUN, MEVZUAT VE UYGULAMA / 69
Turgay Ünalan, Ayşe Betül Çelik, Dilek Kurban

BÖLÜM IV: TÜRKİYE’DE YERİNDEN EDİLME SORUNU HAKKINDA ULUSAL VE ULUSLARARASI KURUM VE KURULUŞLARIN YAPTIKLARI ÇALIŞMALAR / 93
Sunuş / 95
Birleşmiş Milletler, Avrupa Konseyi ve Avrupa Birliği’nin Türkiye’de Yerinden Edilme Sorununa Yaklaşımları / 97
Ayşe Betül Çelik
Türkiye’nin Yerinden Edilme Sorununun Uluslararası İnsan Hakları Kurum ve Kuruluşlarındaki Yansımaları / 104
Dilek Kurban
Türkiye’de Yerinden Edilme Olgusu Hakkında Yapılan Bazı Araştırmaların Bulguları / 125
Deniz Yükseker
Türkiye’de Yerinden Edilme, Ruh Sağlığı ve Halk Sağlığı: Yapılan Çalışmalar, Beklentiler ve Engeller / 136
A. Tamer Aker

BÖLÜM V: TESEV ARAŞTIRMA GRUBU’NUN TÜRKİYE’NİN YERİNDEN EDİLME SORUNU KONUSUNDA YAPTI⁄I ALAN ARAŞTIRMALARI / 143
Sunuş / 145
Diyarbakır’da Yerinden Edilme Sorunu: Geri Dönüş, Kentsel Sorunlar ve Tazminat Yasası’nın Uygulamaları / 148
Deniz Yükseker
Batman İli Alan Araştırması Değerlendirmesi: Ülke İçinde Yerinden Edilmenin Sosyo-Ekonomik Sonuçları ve Geri Dönüş Önündeki Engeller / 177
Ayşe Betül Çelik
Batman İli Alan Araştırması Değerlendirmesi: Tazminat Yasası’nın Uygulaması / 196
Dilek Kurban
Yerinden Edilme ve Sosyal Dışlanma: İstanbul ve Diyarbakır’da Zorunlu Göç Mağdurlarının Yaşadıkları Sorunlar / 220
Deniz Yükseker
Hakkâri İli Alan Araştırması Değerlendirmesi: Yerinden Edilmenin Nedenleri, Ruhsal ve Toplumsal Sonuçları ve Geri Dönüş Süreci / 238
A. Tamer Aker
Hakkâri İli Alan Araştırması Değerlendirmesi: Tazminat Yasası’nın Uygulamasının Sonuçları / 249
Dilek Kurban

BÖLÜM VI: SONUÇ / 267
Dilek Kurban, Deniz Yükseker, Ayşe Betül Çelik, Turgay Ünalan, A. Tamer Aker
Yerinden Edilme Sorununun Çözümüne Doğru: Toplumsal Mutabakat ve Rehabilitasyon / 269
Türkiye’de Ülke İçinde Yerinden Edilme Sorunu: Çözüm Önerileri / 278

Tablolar / 281
Tablo 1: 2005 Yılı Sonu İtibariyle Yerinden Olmuş Kişilerin Kıtalara Dağılımı / 285
Tablo 2: 31 Aralık 2005 İtibariyle Tazminat Yasası’na Başvuruların Durumu (Seçilmiş İller) / 286
Tablo 3: Mayıs 2006 Sonu İtibariyle Tazminat Yasası’na Başvuruların Durumu / 287
Tablo 4: Diyarbakır Zarar Tespit Komisyon Başkanlığı’nın 28.04.2006 Tarihine Kadar Yaptığı İşlemler / 288
Tablo 5: Batman Zarar Tespit Komisyon Başkanlığı’nın 14.06.2006 Tarihine Kadar Yaptığı İşlemler 288
Tablo 6: Ülke Genelinde Yeşil Kart Sahipliği / 289
Tablo 7: Ülke Genelinde ve KDRP İllerinde Yeşil Kart Sahiplerinin Oranları / 289
Tablo 8: 2004 Yılı Doğrudan Gelir Desteği Ödemeleri Açısından KDRP İlleri ve Türkiye Genelinin Karşılaştırılması / 289
Tablo 9: Hakkâri Zarar Tespit Komisyon Başkanlığı’nın 31.01.2006 Tarihine Kadar Yaptığı İşlemler / 290

Ekler / 291

Raporun Söyleyemedikleri, Hacettepe Raporu Üzerine Bir İnceleme / 293
Dilek Kurban
İçişleri Bakanlığı’na Açık Mektup: Bir Vatandaşlık Hakkı Talebi / 297
Dilek Kurban

Kaynakça / 300

Yazarların Özgeçmişleri / 312

İKİNCİ BASKI İÇİN GİRİŞ

Elinizdeki, birinci baskısı Haziran 2006’da yayımlanan kitabın ikinci baskısıdır. Kitabın birinci baskısından bu yana geçen yaklaşık iki sene boyunca Türkiye’nin genelde Kürt sorunu özelde ise zorunlu göç (veya ülke içinde yerinden edilme) sorununu ilgilendiren bir dizi önemli siyasi, sosyolojik ve hukuki gelişme meydana geldi. Bu gelişmelerin kapsamlı bir değerlendirmesini ve bu kitapta yer alan bilgilerin ayrıntılı güncellemesini yapmak, zaman ve kaynak sıkıntısı nedeniyle mümkün olamadı. Ancak, son iki senede yaşanan olumlu ve olumsuz bütün gelişmeler, bu kitapta yer alan tespit ve önerilerin güncelliğini koruduğunu göstermektedir. Kitabın ikinci baskısı için kaleme alınan bu giriş yazısının amacı, son iki senede yaşanan gelişmelerin kısa bir değerlendirmesini yapmaktır.

2007, Türkiye için birçok açıdan oldukça kritik bir sene oldu. Bu yazının kaleme alındığı Mart sonu itibarı ile 2008 senesi için de aynı değerlendirmeyi yapmak mümkün görünüyor. Avrupa Birliği’nin (AB) 1999 yılında Türkiye’yi üyelik için resmen aday ülke ilan etmesi ile başlayan ve Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AKP) 2002 yılında hükümete gelmesi ile hız kazanan reform süreci, 2005 ortalarından itibaren yavaşlayarak 2007 senesinde durma noktasına geldi. Bu durum, birkaç nedenden kaynaklandı. Bazı Avrupa ülkelerinde Türkiye’nin AB üyeliğine karşı toplumsal muhalefetin artması AKP Hükümeti’ni Türkiye’deki AB karşıtı çevrelere karşı oldukça zor durumda bıraktı ve reform sürecine devam etmesini siyaseten güçleştirdi.

Ayrıca, AKP’nin, Kasım 2007’de yapılması planlanan ancak aşağıda ele alınan gelişmeler sonucunda öne alınarak Temmuz 2007’de gerçekleştirilen, genel seçimlerde milliyetçi oyları alma arzusu nedeniyle reformlara devam etme istek ve iradesini büyük ölçüde kaybetmesi de bu süreçte önemli bir rol oynadı…

Dilek Kurban

“ZORUNLU GÖÇ” ile YÜZLEŞMEK:
Türkiye’de Yerinden Edilme Sonrası Vatandaşlığın İnşası

TESEV Yayınları

Yayına Hazırlayanlar: Elif Kalaycıoğlu - Elif Ege

ISBN: 978-975-8112-77-7

Kapak Tasarım: Bora Tekoğul

Kapak Fotoğrafı: Recep Kavuş
Batman, Beşiri İlçesi’ne bağlı Kuşçukuru (Fekiran) Köyü

Grafik uygulama: Myra

Basım Yeri: AKB Matbaa
0216 391 55 35

Bu kitabın hakları saklıdır. Kitabın hiçbir bölümü Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler
Vakfı’nın (TESEV) izni olmadan, hiçbir elektronik ve mekanik formatta ve araçla (fotokopi,
kayıt, bilgi depolama vd.) çoğaltılamaz.

Copyright © Mart 2008

TESEV
Bankalar Cad. No: 2 Kat: 3
Minerva Han, Karaköy 34425 İstanbul
Tel: +90-212-292 89 03 PBX
Faks: +90-212-292 90 46
info@tesev.org.tr
www.tesev.org.tr

Bu kitapta yer alan görüşler yazarlara aittir ve bir kurum olarak TESEV’in görüşleriyle bire bir
örtüşmeyebilir.

Bu kitabın yayımlanması ve tanıtılmasındaki katkılarından ötürü Açık Toplum Enstitüsü –
Türkiye’ye ve TESEV Yüksek Danışma Kurulu’na teşekkürü borç biliriz.

1. Baskı, Haziran 2006
2. Baskı, Mart 2008


 

Dilek Kurban: Lisans derecesini Boğaziçi Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü'nden, insan hakları alanındaki yüksek lisans derecesini ise Columbia Üniversitesi Uluslararası ve Kamu İlişkileri Fakültesi’nden aldı. Daha sonra, Columbia Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden Hukuk doktoru derecesi ile mezun oldu. TESEV Demokratikleşme Programı’nda Program Yöneticisi olan Kurban’ın, azınlık hakları hukuku, Türkiye’de azınlık hakları ve Avrupa insan hakları hukuku konularında bilimsel dergilerde yayımlanmış makaleleri bulunuyor.

Deniz Yükseker: Koç Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nde öğretim üyesi olan Deniz Yükseker’in, “bavul ticareti”ni incelediği bir kitabı ile uluslararası kayıtdışı ekonomi ve zorunlu göç üzerine makaleleri bulunuyor.

Ayşe Betül Çelik: Ayşe Betül Çelik 2002 yılında Binghamton Üniversitesi’nde Siyaset Bilimi doktorası almıştır. Halen Sabancı Üniversitesi’nde siyaset bilimi ve uyuşmazlık çözümü alanlarında ders vermekte olan Çelik, doktora tezini İstanbul’daki hemşehri ve Kürt dernekleri üzerine yazmıştır. Etnisite, Kürt sorunu, zorunlu göç ve çatışma sonrası yeniden yapılanma üzerine bilimsel dergilerde yazıları bulunmaktadır.

Turgay Ünalan: Lisans derecesini Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde Psikoloji Bölümü’nden, master ve doktora derecesini Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü Ekonomik ve Sosyal Demografi Anabilim Dalı’ndan aldı. Nüfus Etütleri Enstitüsü’nde halen Sosyal Demografi alanında doçent olarak görev yapmaktadır. Ünalan, ülke çapında çok sayıda nüfus araştırmasına katılmış ve ulusal ve uluslararası birçok kısa dönemli eğitim programına eğitici olarak katılmıştır. Mevcut ilgi alanları arasında araştırma metodolojisi, nüfus ve kalkınma göstergeleri, iç ve dış göçler sayılabilir.

A. Tamer Aker: Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun olan Aker, Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde Psikiyatri uzmanlık eğitimini tamamlamıştır. Halen Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Ana Bilim Dalı’nda Psikiyatri Profesörü olarak görev yapmaktadır. Aker’in halk sağlığı alanında yüksek lisans (master) derecesi vardır. Özellikle ruhsal travma, afetler, toplum ruh sağlığı, epidemiyoloji ve bilişsel – davranışçı terapiler ilgi alanlarıdır.



Foundation-Kurdish Institute of Paris © 2024
LIBRARY
Practical Information
Legal Informations
PROJECT
History & notes
Partenaires
LIST
Themas
Authors
Editors
Languages
Journals