VersionsZımanê kurdi, rêzıman [Kurdî, Frankfurt, 1981]
Gramatika zimanê kurmancî ya kurt [Kurdî, Yêrevan, 1949]
Gramatika zimanê kurmancî ya kurt
Qanatê Kurdo
Neșîreta Dewleta Ermenistnê
I. Derheqa sewta da
Zimanê kurmancî da cûre sewt hene:
1. Cûrekî ra dibêjin sewtêd denganî
2. Cûrekî ra jî dibêjin sewtêd bêdenganî
Her sewteke herdu cûra fikra wê xeberêda heye.
.....
Serecem
1. Pêșxeber / 5
2. Derheqa sewta da / 7
3. Sewtêd denganî / 7
4. Sewtêd bêdenganî / 8
II. Nevêd heyînê / 10
5. Navêd ruhber / 11
6. Navêd cinsê mê / 11
7. Navêd cinsê nêr / 12
8. Navêd neruhber / 14
9. Navêd cinsê mê / 14
10. Navêd cinsê nêr / 15
11. Navêd heyînê yê ducinsî / 16
12. Pirtka yekanî - nekivș / 20
13. Cumla ji gelek nava / 25
14. Pirtka hevbendî yêd piranî / 29
15. Pirtka hevbendî piranî nekivș / 31
III. Guhastna nava / 31
16. Guhastna nava ser cinsa / 35
17. Guhastna nava ser cinsê mê / 35
18. Guhastna nava ser cinsê nêr / 39
IV. Xeysetnav / 44
19. Guhastna xeysetnava / 45
20. Angorîhevkirna xeysetnava / 46
V. Cînav
21. Cînavêd dêma / 49
22. Guhastna cînavêd dêma / 51
23. Cînavêd nîșankirnê / 58
24. Cînavê serxwe zîvirandî / 54
25. Cînavê hevdutîyê / 59
26. Cînavê eleqetîyê / 59
27. Cînavêd pirsa / 60
28. Cînavê kîjan / 61
29. Cînavê nekivș / 63
30. Cînavê çiqasînê / 64
VI. Jimar / 66
31. Jimara çiqasînê / 66
32. Guhastna jimara çiqasînê / 67
33. Jimarêd carkirî / 70
34. Jimarêd cêrgekirî / 71
35. Veguhastna fêla "heyîn"ê / 72
36. Veguhastna fêla "hebûn" / 75
37. Mesder / 76
38. Pirtkêd efrendna wexta / 78
39. Efrandna binîyata wextê niha / 79
40. Efrandna binîyata wextê naha / 80
XIII. Komêd fêla / 83
41. Fêlêd hîmî
42. Firqîya fêlêd derbazbûyî û yêd nederbazbûyî / 87
43. Fêlêd derbazbûyî / 87
44. Fêlêd nederbazbûyî /89
IX. Wext û efrandna wan / 92
45. Veguhastna fêlêd nederbazbûyî / 92
46. Wextê naha / 92
47. Wextê wê-bê / 93
48. Teherê fermeniyê / 95
49. Wextê berê bihirî / 97
50. Wextê berê zuda bihirî / 99
51. Wextê berê-dirêj / 101
52. Wextê berê-șertî / 103
53. Wextê berê-naha / 105
54. Veguhastna fêla "bûyîn" / 107
55. Veguhastna fêlêd derbazbûyî / 110
56. Veguhastna fêla derbazbûyî (çaxa abyekt cumlê da tune) /112
57. Veguhastna fêla derbazbûyî wêxtê berêda (çaxê abyekt cumlê da heye) / 115
58. Nav çûna obyekt û subyekt / 118
X. Fêlêd efrandî / 120
59. Peydabûna bnîyata ji fêlêd efrandî / 121
60. Veguhastna fêlêd efrandî / 124
XI. Çêkirna fêlêd cemkirî
61. Efrandna fêlêd cemkirî ji cûre-cûre xebera / 130
62. Veguhastna fêlêd cemkirî / 133
XII. Efrandna (çêkirna) nava / 137
63. Sufîks / 138
64. Prefîks / 141
65. Navêd hevzelqokî / 143
XIII. Fêlnîș / 145
XIV. Berhev / 148
XV. Pevgirêdan / 151
PÊȘXEBER
Sala 1948-da bi arîkarîya ulmdarêd me Emînê Evdal û Heciyê Cindî ministrîyaya Ermenistanê ya Ronkaîê nivîsandina gramatîka zimanê kurmancî sparte min.
Rastî bêjim, nivisandina gramatîka zimanê kurmancî hê șixulekî hêsaya. Bextê minra gramatîka min ya ko bi zimanê rûsî ulmî hatiye nivîsandinê, hela hê neșir nebûye, neșirkirina wê derengî dikeve. Lazime eșkera jî bêjim, ko ez naha bextewarim. Bextewariya min ewe, ko bi zimanê kurmancî min eva gramatîka nivîsî bona șkolêd kurmanca.Ser nivîsandina wê ez bi dil û can xebitîm. Nivîsandina vê kitêbêra zef giran bû pirsa termînê gramatîka kurmancî, çimkî heta naha termînê wê ne hatne tesdîq kirnê. Ji vê kitêbê pêștir Ermenîstana Sovetêda bona șixulêd kurmanca heta naha sê gramatîk neșir bûye; ew gramatîk ev in:
1. H. Cindî, Zimannema kurmancî bona mektebê orte, Êrêvan - 1935.
2. S. Movsesyan, zimannema kurmancî, bona mektebêd ewlîn, Êrevan - 1935.
3. W. Nadîrî, Zmannema kurmancî bona koma II, Êrevan - 1947.
Termînê van gramatîka bona șirovekirna qeyde qanûnê zimên ji hev têne cuda kirnê! ne mîna hevin û gelek cara jî ne rastin. Yekê jî kêmasîyê van gramatîka derheqa șirovekrna formêd xebera (formêd nava, yêd cînava, yêd fêla û efrandna wana) gelekin.
Bona nivîsandna gramatîka xwe min nîvê termîna teze çêkirin, nîvê wan jî min van her sê gramatîkê berê hildaye. Ulmdarêd me Emînê Evdal û Heciyê Cindî piraniya termînê vê gramatîkê qebûlkirne.
Bi fikra min xebata Mînîstrtîyê sparte min, angorî qewata min hatîye qedandnê. Formêd nava, yêd cînava, yêd fêla û xebtandna wan zimênda bi qeyde-qanûnê kurt hatne șirovekirnê. Lazime dersdar her dereca derbazbûnêda rind hîn bin șirovekirna termîna, fem bikin qanûnê gramatîkî û navê wana șagirtara derbazbin û wana rind bidne fêmkirnê. Gumana min heye, xebata min badîhewa haçe û wê arîkarike baș bide dersdarêd șkola û zarua.
Ez hîvîdarim jî xwendkar, xwendevan û dersdara ko fikra xwe derheqa kêmasîyêd vê gramatîkê jî minra binivîsin.
Lenîngrad
Sala 1949.
I. Derheqa sewta da
Zimanê kurmancî da cûre sewt hene:
1. Cûrekî ra dibêjin sewtêd denganî
2. Cûrekî ra jî dibêjin sewtêd bêdenganî
Her sewteke herdu cûra fikra wê xeberêda heye.
.....
Qanatê Kurdo
Gramatîka zimanê kurmancî ya kurt
Neșîreta Dewleta Ermenistnê
Neșîreta Dewleta Ermenistnê
Gramatika zimanê kurmancî ya kurt
Bona dersxanêd III-IV.
Qanatê Kurdo
Ji aliê mînîstrîa ronkaê ya ESSR
Hatiye qebûlkirinê
Neșîreta Dewleta Ermenîstanê
Yêrevan
1949
