Mervanî Kürtleri Tarihi
İbn’ül-Ezrak
Koral
İbn’ül-Ezreq (Ezrak) El-Farıqî (Farıkî) tarafından yazılmış olan Meyyafarkîn ve Amed Tarihi’nin varlığını, ilk kez 1940 yılında öğrendim. O tarihte, İslâm tarihinde uluslararası profesörlük unvanı almak üzere Hazreti Ömer Döneminde Malî Sistem konulu, bilimsel bir tez hazırlıyordum. O sırada adı geçen kitabı okuyup incelemek istedimse de elde edemedim. Daha sonra 1949 yılında, İngiliz üniversitelerinde tarih üzerine bazı incelemelerde bulunmak üzere bir bilim heyetiyle birlikte İngiltere'ye gittiğimde, bu kitabın bir nüshasını —ileride belirteceğimiz gibi bu nüsha iki yazma nüshadan ibarettir—, sık sık uğradığım, Londra'daki British Museum (Britanya Müzesi) da buldum. İşte o zaman, Meyyafarkîn ve Amed Tarihi'ni incelemek ...
ÖNSÖZ
İbn’ül-Ezrak El-Farıkî tarafından yazılmış olan Meyyafarkîn ve Amed Tarihi, ortaçağda cereyan etmiş olaylara ışık tutan önemli eserlerden biridir.
Mervanî Kürtlerini konu alan eserin birinci cildi, aynı zamanda Selçuklu Türklerinin Doğu Anadolu'ya egemen oluşlarını, Irak ve Mısır gibi o dönemin önemli merkezlerinde meydana gelen olayları anlatması bakımından büyük önem taşıyan tarihsel bir belgedir.
Gerek eser ve yazarının adı, gerekse ele aldığı kimi konu ve kişiler hakkında eldeki Türkçe kaynaklarda da bazı bilgiler mevcuttur. Örneğin İbn uI-Ezrak ile Meyyafarkîn ve Amed Tarihi'nden İslâm Ansiklopedisinin Diyarbekir maddesinin bibliyografya bölümünde {C. 3, s. 625) ve Meyyafarkîn maddesinin hem metin, hem de bibliyografya bölümlerinde (C. 8, s. 197 - 198 ve 200) söz edilmekte ve bu eser kaynak gösterilmektedir. Eserin birinci cildinin konu aldığı Mervanîler de yine İslâm Ansiklopedisinde (C. 7, s. 780-781) ve Meydan Larousse’ta (C. 8, s.651); Mervanî hükümdarlarından Nasruddevle de İslâm Ansiklopedisinde (C. 9, s. 119-120) madde olarak alınmıştır. Ayrıca Mervanî Devleti ve kurucusu Bad bin Dostık hakkında da İslâm Ansiklopedisi’nde (C. 6, s. 1095 ve C. 7, s. 780-781), Meydan Larousse’ta (C. 8, s. 651) ve Cumhuriyet Ansiklopedisinde (C. 7, s. 2142) bilgi verilmiştir.
Arapça olarak yazılmış olan Meyyafarkîn ve Amed Tarihi’nin iki yazma nüshası Londra’da bulunmaktadır. Bunların fotokopisini çıkaran Mısırlı bilim adamı Bedevi Abdullatif Avad, kitabın birinci cildini 1956 yılında Kahire'de yayımlamıştır. Biz de eserin Kahire'de yayımlanmış olan bu nüshasını Türkçeye çevirdik. Bundan amacımız, tarihsel belge niteliğindeki bu eseri ülkemizin okuyucularına kazandırmaktan ibarettir.
Gerek eser ve gerekse yazarı konusunda Bedevi Abdullatif Avad tarafından yazılmış uzunca önsözü de Türkçeye çevirdik. Böylece eser ve yazarı hakkında ayrıca bir tanıtma yazısı yazmamıza gerek kalmadı.
Kitapta geçen kişi ve yer adları hakkında Bedevi Abdullatif Avad tarafından yazılmış olan dipnotların çoğunu yetersiz bulduğumuz için, kişi ve yer adları konusunda elimizdeki kaynaklardan da yararlanarak, daha geniş bilgi içeren dipnotlar yazdık. Böylece Avad'ın dipnotlarının çoğunu koymadık. Ancak, elimizdeki kaynaklarda bulamadığımız kişi ve yerlerle, bir de eserle ilgili dipnotlarını koymak zorunda kaldık.
Ayrıca kitapta gösterilen Hicrî tarihlerin Miladî tarihe göre karşılıklarım parantez içinde verdik. Bazı yer ve kişi adlarının Türkçe okunuşlarını da yine parantez içinde belirttik.
Koyduğumuz dipnotlarla birlikte eser, gerçekten zengin bir içeriğe kavuştu ve bir çeşit küçük ansiklopedi niteliğine girdi.
Eserin birinci ciltten sonraki ciltlerini de elde etmeyi ve Türkçeye çevirip yayımlamayı umuyoruz.
15 Ocak 1975
Mehmet Emin Bozarslan
Kahire Baskısının Önsözü
Bedevi Abdullatif Avad
Meyyafarqîn (Meyyafarkîn) ve Amed Tarihi'ni Nasıl ve Nerede Buldum? (1)
İbn’ül-Ezreq (Ezrak) El-Farıqî (Farıkî) tarafından yazılmış olan Meyyafarkîn ve Amed Tarihi’nin varlığını, ilk kez 1940 yılında öğrendim. O tarihte, İslâm tarihinde uluslararası profesörlük unvanı almak üzere Hazreti Ömer Döneminde Malî Sistem konulu, bilimsel bir tez hazırlıyordum. O sırada adı geçen kitabı okuyup incelemek istedimse de elde edemedim. Daha sonra 1949 yılında, İngiliz üniversitelerinde tarih üzerine bazı incelemelerde bulunmak üzere bir bilim heyetiyle birlikte İngiltere'ye gittiğimde, bu kitabın bir nüshasını —ileride belirteceğimiz gibi bu nüsha iki yazma nüshadan ibarettir—, sık sık uğradığım, Londra'daki British Museum (Britanya Müzesi) da buldum. İşte o zaman, Meyyafarkîn ve Amed Tarihi'ni incelemek hususundaki eski arzum tazelendi. Ve, bu konuda yapacağım incelemenin, Cambridge Üniversitesinde ve ...
(1) «Meyyafarqîn (Miyyafarkîn), bugünkü Silvan ilçesi merkezinin eski adıdır; çevrede halk arasında buraya (Farkîn) denmektedir. «Amed» ise, bugünkü Diyarbakır il merkezinin eski adıdır; bu ad bazı kaynaklarda da «Amid» şeklinde geçmektedir. (M.E.B.)
İbn’ül-Ezrak
Mervanî Kürtleri Tarihi
Koral
Koral Yayınları
Koral Yayınları: 6
Mervanî Kürtleri Tarihi
İbn’ül-Ezrak
Türkçesi: Mehmet Emin Bozarslan
Kapak Düzeni: Semra Bucak
Dizgi - Baskı: Yelken Matbaası
Kapak Baskı: Kelebek Matbaası
Cilt: Numune Mücellithanesi
Baskı Tarihi: Mart 1975
Yönetim Yeri:
Babıâli cad. Tasvire Han 54/36
Cağaloğlu / İST.
Yazışma Adresi:
P.K. .9.07 Sirkeci / İST.
