VersionsAvrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Rehberi I [Türkçe, İstanbul, 2000]
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Rehberi II [Türkçe, İstanbul, 2000]
Kişinin özgürlük ve güvenlik hakları, Avrupa insan hakları sözleşmesi rehberi 2
Avrupa Birliği'ne aday üyeliğe kabul edilen Türkiye'nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ile ilişkisi daha eskilere dayanıyor. Bu mahkemede en çok dosyası olan ülke sıfatını taşıyan Türkiye'de uygulayıcıların, avukat, hukukçu, bilim insanı olarak bu mahkemeyle ilişkileri giderek artıyor.
Avrupa yargısı iç hukukun, iç yargı sisteminin bir parçası haline geliyor... Bu nedenle uygulayıcıların, son değişikliği ile mahkemeyi daha yakından tanıması ve uygulama hakkında pratik bilgiler edinmesi bir ihtiyaç olarak ortaya çıkıyor.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin Strasbourg'daki sekreteryasının ve Avrupa Komisyonunun bir üyesi olan deneyimli hukukçu Karen Reid'in bu ihtiyaca cevap veren temel bir kaynak niteliğindeki çalışmasında, uygulayıcılar sözleşme, mahkeme ve dava süreciyle ilgili bütün sorulara cevap bulabilecekler.
KHRP bu kitabın yayınlanması için mali destek sağlayan Hollanda Kraliyet Hükümeti Kalkınma ve İşbirliği Bakanlığına Hollanda'nın Türkiye Büyükelçiliğine, Uygulayıcılar için Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Rehberi, başlıklı bu eseri yayımlamamıza izin veren yazar Karen Reid'e, bu kitabın yayın hakları için bir karşılık talep etmeyen Sweet & Maxwell Yayınevi'ne teşekkür eder.
İçindekiler
Özgürlükten yoksun bırakılma / 13
1. Dikkate alınan genel hususlar / 14
2. Özgürlükten yoksun bırakılma durumunun varolması / 14
3. Hareket serbestisi ile arasındaki ilişki / 18
4. 'Kişisel güvenlik' ile ilişkisi / 18
5. 'Yasa tarafından tanımlanmış bir prosedürle bağlı olmak' ve yasallık / 19
6. İzin verilen istisnalar / 23
7. İstisna kapsamına girmeyen nezarete alma edimleri / 27
I. Tutuklanma / 33
1. Dikkate alınan genel hususlar / 33
2. Tutuklama ya da nezaretin varolması / 34
3. Tutuklamanın zemini / 34
4. Bir saldırı yapıldığına dair makul kuşku / 35
5. Uzman bir yasal otorite önüne çıkarma amacı / 38
6. Yasallık ve prosedürle ilgili ihtiyat tedbirleri / 39
II. Akıl sağlığı / 43
1. Dikkate alınan genel hususlar / 43
2. Kabul edilebilirlik noktaları / 44
3. Gözaltı sebepleri / 44
4. Yasa tarafından tanımlanmış prosedür / 46
5. Gözaltının yasallığının denetlenmesi / 47
6. Mahkemeye çıkabilme / 51
7. Kötü muamele / 51
8. Tedavi görme hakkı / 52
9. Eylemde bulunma kapasitesinin sınırlandırılması / 53
III. Tutuklama ve gözaltı gerekçeleri / 57
1. Genel gerekçesi / 57
2. Garantinin kapsamı / 57
3. Bilginin özü ve biçimi / 58
4. Çabukluk / 60
5. Yasal temsilciye ulaşma ya da aileyle temas / 61
IV. Duruşma öncesi nezaret / 65
1. Dikkate alınan genel hususlar / 66
2. İlk tutukluluk süresi / 66
3. Uzayan gözaltı süresinin uzunluğu / 69
V. Gözaltının denetlenmesi / 79
1. Dikkate alınan genel hususlar / 79
2. Bir mahkeme tarafından emredilmiş gözaltının denetlenmesi / 80
3. Özel ceza türleri / 81
4. Denetlemenin boyutu / 83
5. Denetleme konusunda prosedüre ilişkin gereklilikler / 83
6. Hızlı / 87
7. 13. maddeyle ilişki / 89
VI. İade ve sınırdışı kararı bekleyen gözaltı / 93
1. Dikkate alınan genel hususlar / 93
2. Yasallık / 93
3. İade ya da sınırdışı etme bakışı ile / 94
4. Uzunluğun etkisi / 95
5. Hukuk yolları / 96
VII. Hükümlünün hakları / 101
1. Dikkate alınan genel hususlar / 101
2. Tüketme ve hukuk yolları meseleleri / 102
3. Hapis koşulları / 104
4. Tıbbi tedavi / 108
5. Soyunmalı aramalar / 111
6. Ziyaret hakları ve aileye ulaşma / 111
7. Haberleşme / 114
8. Avukatlara ve mahkemeye ulaşma / 117
9. Din ve inanç uygulaması / 119
10. Öğrenim, boş vakitlerin değerlendirilmesi olanaktarı ve kendini ifade / 120
11. Hapishane iç disiplini / 121
VIII. Tutuklamanın tazmin edilmesi / 125
1. Dikkate alınan genel hususlar / 125
2. Tazminatın geçerliliği / 126
3. Bir zarar verilmiş olması halinde / 126
4. İç hukuğun yasallığı / 127
5. İç hukuk çerçevesinde tazminatın yeterliliği / 128
ÖNSÖZ
Kürt İnsan Hakları Projesi (KHRP), uluslararası insan hakları hukuku alanında faaliyet gösteren, bağımsız ve hükümetler dışı bir kuruluştur (NGO). Proje, son yıllarda, hızla ivme kazanan insan hakları ihlallerinin yarattığı ihtiyaç sonucunda kurulmuştur. Proje'nin amacı, dünyanın neresinde olursa olsun bireylerin; ırk, cinsiyet, din, siyasal görüş ya da diğer farklılıklarına bakmaksızın sadece insan olmaktan kaynaklanan haklarını korumak ve geliştirmektir.
KHRP, kuruluşundan bu yana, uluslararası hukuk alanında varolan tüm mekanizmaların doğru bir şekilde kullanılması ve en önemlisi de, mevcut koruma mekanizmalarının gelişmesi için faaliyet göstermiştir. KHRP, bireylerin içinde bulundukları olumsuz koşulları ortadan kaldırmak için çalışmalar yürütmenin yanında; devletlere de, uluslararası hukuktan kaynaklanan yükümlülüklerini hatırlatmak ve mevcut gelişmeler hakkında bilgi sağlamak suretiyle faaliyetlerini sürdürmektedir.
Türkiye'nin genelde Avrupa hukuku, özelde de Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) çerçevesindeki yükümlülüklerine rağmen, mevcut iç hukuk mekanizmalarının, pek çok temel noktada Sözleşme'de koruma altına alınan haklarla uyum içinde olmadığı görülmektedir.
Proje, kuruluşundan bu yana, yüzlerce bireyin şikayetlerinin Avrupa İnsan Hakları Komisyonu'na ve Mahkemesi'ne götürülmesine aracı olmuştur. Şikayetler, işkence, köylerin / evlerin boşaltılması ve tahrip edilmesi, kayıplar, düşünce, ifade ve örgütlenme hürriyetlerine yönelik ihlallere ilişkin olmak üzere, Sözleşme maddelerinin büyük bir bölümünü kapsayan vakalardır. Bu vakaların büyük bir bölümü, Türkiye'nin güneydoğusundaki Kürt bölgelerinden olmakla birlikte, azımsanmayacak ölçüde Türkiye'de yaşayan Türklerden ve diğer etnik gruplardan gelen başvurular da mevcuttur.
Gerek sözünü ettiğimiz bu vakalar, gerek diğer uluslararası insan hakları mekanizmalarına başvurular ve gerekse de Birleşmiş Milletler (BM) ve Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) bünyesindeki çeşitli mekanizmalara katılım sayesinde, insan hakları hukuku alanında önemli deneyimler kazandık. Proje, bu deneyimlerini, yayın ve eğitim gibi aktiviteler aracılığıyla hukukçular, hükümet dışı kuruluşlar (NGO) ve konunun ilgilileriyle paylaşmaya çalışmaktadır.
KHRP, bu çerçevede, başta Türkiye olmak üzere Avrupa'daki insan hakları kuruluşlarına ve insan hakları hukuku alanında faaliyet gösteren avukatlara ve diğer aktivistlere yönelik eğitim programları geliştirmiş ve uygulamaya koymuştur. Bu tür çalışmalarımızı, daha da geliştirerek sürdürmek arzusundayız.
Bu düşünceler ile 1998 yılında Belge Yayınları ile birlikte Donna Gomian ile David Harris'in Avrupa İnsan Hakları Komisyonu ve Mahkemesi'nin Sözleşme'nin 9. ve 10. maddeleri üzerine ürettikleri içtihatları inceleyen "Düşünce, İnanç ve İfade Hürriyeti", 1999 yılında da Ege Yayıncılık ile birlikte Kerim Yıldız ile Orhan Kemal Cengiz'in mevcut uluslararası insan hakları mekanizmalarını teorik ve pratik yönleriyle inceleyen "İnsan Hakları Hukuku Alanında Uluslararası Mekanizmalar" adlı kitaplarını ve bu yılın başlarında da Hollanda Kraliyet Hükümeti, Türkiye Büyükelçiliği'nin mali destekleri ile Karen Reid'in "Uygulayıcılar İçin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Rehberi" adlı eserinin "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne Bireysel Başvuru Hakkı" adlı birinci kitabını Avesta Yayınları ile birlikte Türkçeye kazandırdık.
Serinin birinci bölümünün hukuk ve insan hakları çevrelerinde yarattığı ilgi ve iletilen yapıcı eleştiriler üzerine, sözkonusu eserin, "Kişinin Özgürlük ve Güvenlik Hakları" isimli ikinci kitabının da yayımlanmasına karar verdik.
Umarız serinin bu ikinci kitabı da önceki KHRP yayınları gibi konuyla ilgili hukukçular ve diğer ilgililer için yararlı ve etkili olacaktır.
Bu kitabın yayımlanması için mali destek sağlayan KIOS, Finlandiya Hükümet Dışı Kuruluşlar İçin İnsan Hakları Vakfı'na (The Finnish Foundation for Human Rights) müteşekkiriz. Gerçekten onların katkısı olmaksızın bu çalışmanın gerçekleştirilmesi imkansızdı.
Ayrıca kitabın hazırlanmasında büyük katkıları bulunan değerli gazeteci-yazar sayın Koray Düzgören'e ve KHRP çalışanlarına teşekkür ediyorum.
Kerim Yıldız (Direktör)
Londra, Haziran 2000
Özgürlükten yoksun bırakılma
1. Dikkate alınan genel hususlar
2. Özgürlükten yoksun bırakılma durumunun varolması
3. Hareket serbestisi ile arasındaki ilişki
4. 'Kişisel güvenlik' ile ilişkisi
5. 'Yasa tarafından tanımlanmış bir prosedürle bağlı olmak' ve yasallık
6. İzin verilen istisnalar
7. İstisna kapsamına girmeyen nezarete alma edimleri
Özgürlükten yoksun bırakılma
Uygulanan temel hukuk yöntemi:
5. madde, 1. paragraf (kişinin özgür ve güvenlik içinde olma hakkı ki a - f paragraflarında tanımlanmış olan istisnalara tabidir).
Temel içtihat:
Lawless v. İrlanda, 1 Temmuz 1961, Seri A, no. 3; E.H.R.R. 15; de Wilde, Ooms ve Versyp v. Belçika, 18 Haziran 1971, Seri A, no. 12; 1 E.H.R.R. 373; Engel v. Hollanda, 8 Haziran 1976, Seri A, no. 22; 1 E.H.R.R. 706; İrlanda v. B.K., 18 Ocak 1978, Seri A, no. 25; 2 E.H.R.R. 25; van Droogenbroeck v. Belçika, 24 Haziran 1982, Seri A, no. 50; 4 E.H.R.R. 443; Guzzardi v. İtalya, 6 Kasım 1980, Seri A, no. 39; 3 E.H.R.R. 333; Bozano v. Fransa, 18 Kasım 1986, Seri A, no. 111; 9 E.H.R.R. 297; Weeks v. B.K., 2 Mart 1987, Seri A, no. 114; 10 E.H.R.R. 293; Nielsen v. Danimarka, 28 Kasım 1988, Seri A, no. 144; 11 E.H.R.R. 175; Ciulla v. İtalya, 22 şubat 1988, Seri A, no. 148; 13 E.H.R.R. 346; Drozd ve Janousek v. Fransa, 26 Haziran 1992, Seri A, no. 240; 14 E.H.R.R. 745; Kemmache no. 3 v. Fransa, 24 Kasım 1994, Seri A, no. 296-C; 19 E.H.R.R. 349; Quinn v. Fransa, 22 Mart 1995, Seri A, no. 311; 21 E.H.R.R. 529; Benham v. B.K., 25 Haziran 1996, RJ.D., 1996-III, no. II, Amuur v. Fransa, 10 Haziran 1996, R.J.D., 1996-III, no. 10; Bizzotto v. Yunanistan, 11 Kasım 1996, R.J.D., 1996-V, no. 21; Lukanov v. Bulgaristan, 20 Mart 1997, R.J.D., 1997-II, no. 34; Tsirlis ve Kouloumpas v. Yunanistan, 1 Temmuz 1997, R.J.D., 1997-IV, no. 4; Guilia Manzoni v. İtalya, 1 Temmuz 1997, R.J.D., 1997-IV, no. 41; K.-F. v. Almanya, 27 kasım 1997 R.J.D., 1997 Raninen v. Finlandiya, 16 Aralık 1997 R.J.D., 1997.
.....
Karen Reid
Kişinin özgürlük ve güvenlik hakları, Avrupa insan hakları sözleşmesi rehberi 2
Avesta | KHRP
Avesta | Güncel: 69 | 4
Uygulayıcılar için AİHS Rehberi II. Kitap
Kişinin özgürlük ve güvenlik hakları
Karen Reid
Dizi editörü: Kerim Yıldız
Dizi danışmanı: Koray Düzgören
Editor: Abdullah Keskin
Kapak: Ahmet Naci Fırat
Tashih ve mizanpaj: Avesta
Birinci baskı: 2000, İstanbul
Baskı: Berdan matbaacılık
© Kurdish Human Rights Project, 2000
Kürt İnsan Hakları Projesi
Avesta basın yayın reklam tanıtım müzik dağıtım ltd. şti.
Asmalı mescit sokak
Şahin han 35 / 403
Beyoğlu / İstanbul
Tel - faks: (0212) 251 71 39
İstasyon caddesi, K. İsmail Paşa 2. sokak
Abdi Paşa apt. giriş katı
Ofis / Diyarbakir
Tel - faks: (0412) 222 64 91
KHRP
Kürt İnsan Haklari Projesi
KHRP Suite 319, Linen Hall, 162-168
Regent Street, London WIR 5TB
Tel - faks : 0044 207 287 2772 - 207 734 4927
E-mail: khrp@khrp.demon.co.uk
Website: http://www.khrp.org
ISBN: 975-7112-79-8
