Kürtlerin Kültürel ve Dilsel Hakları
‘Mardin şehrinde beş ilkokul fakat sadece bir müzik öğretmeni vardı. Bu öğretmen Muşlu bir kemancıydı, Tevfik Bey diye tanınırdı. Lakabı ‘Domiro’ idi ve kemanıyla müzik yapan ilk öğretmendi. Bitirirken bize çaldığının ne olduğunu sorardı. Müziği tanımama rağmen, çok korkardım çünkü Kürtçe bir parçaydı.
Kürt dili şehrin içinde ve dışında yasaktı ve eğer birisi Kürtçe konuşurken yakalanırsa, söylediği her kelime için 1 TL (Türk Lirası) öderdi. Mardin şaşkına dönmüştü. Çünkü Kürtçe konuşamayan halk sağır-dilsiz alfabesi kullanıyordu’.
[(Musa Anter’in ANILARIM’ ndan alıntı (Dil Sorunu)]
Türkiye Cumhuriyeti’nde, 1925 yılında yayınlanan bir emirnameyle Kürtçe konuşmak yasaklandı. Mardin şehrindeki insanlık dramının manzarasını anlatan yazar Musa Anter, Mardinli bir Kürt’tü. 75 yaşındayken, devletin gezici para militer birlikleri tarafından tuzağa düşürülüp öldürüldü. Onun anlattığı Mardin, aslında 1920’lerin ikinci yarısından sonra, bütün Kürt coğrafyasının genel manzarasıydı. Ancak, Kürtçe konuşma yasağı zaman zaman azalan bazan yükselen devlet teröriyle 1991 yılına kadar sürdü. Türkiye’de geçerliydi. Bugün Kürtçe özelde ve genelde Türkiye’nin sokak ve meydan dayakları, işkence, hapis cezaları, hatta cinayetlere rağmen Kürtler, konuşma dillerini inatla yaşattılar. O nedenle, bugün bütün Kürt köy ve şehirlerinde Kürtçe yaşayan bir dil Türk Ticaret Odaları tarafından 1995’de Kürtlerin yaşadığı 6 vilayette yapılan araştırmaya dahil edilenlerin neredeyse halkın yüzde 65’inin evde yalnızca Kürtçe konuştuğunu göstermiştir... İÇİNDEKİLER
Önsöz / 4
Bölüm 1 Giriş / 6
Bölüm 2 Ulusal Sistemler / 9
(Kürt azınlıklarına ulusal yaklaşım; Anayasal ve yasal düzenlemelerin arka planı)
Türkiye’deki Kürtler / 9
Irak’taki Kürtler / 13
İran’daki Kürtler / 15
Suriye’deki Kürtler / 17
Bölüm 3 Kürt Dili / 19
(Türkiye, Irak, İran ve Suriye’de Kürt dilinin statüsü)
Özel ve Resmi Kullanımda Kürtçe / 19
Kürtçe Adlar / 21
Kürtçe Yer Adları / 22
Bölüm 4 Kürtler ve Medya / 23
(Medya sahipliği ve denetimi, Türkiye, Irak, İran ve Suriye Basınında Kürtlerle ilgili konuların tartışılması ve Kürt dili)
Bölüm 5 Kürtçe Eğitim / 27
(Özel Kürtçe eğitim; Kürt diliyle eğitim, Kürt tarihinin ve kültürünün öğretilmesi)
Bölüm 6 Uluslararası Hukuk Standartları / 31
(Azınlık haklarının uluslararası hukuk güvencesi altındaki gelişimine genel bir bakış. Özgül azınlık hakları - İnsan hakları yapıları içindeki hukuki dosyalar)
Uluslararası Hukuk Çerçevesinde Azınlık Hakları / 31
Özel Ve Kamusal Alanda Azınlık Dilleri / 38
Kişi Adlarının Kullanımı / 40
Orijinal Yer Adlarının Tanınması / 40
Azılıklar ve Medya / 41
Azınlık Eğitimi / 42
Bölüm 7 Sonuç / 46 Türkiye, Irak, İran ve Suriye’de yaşayan Kürtler, çeşitli dönemlerde -imhayı da hedefleyen asimlasyona uğramış, devlet zulmünün mağduru olmuşlardır. Bu kitap -Kürt kültürel haklarının inkârı anlamına gelen- asimilasyon uygulamanın kurnazca biçimi olan inkârı incelemektedir. İnkar, zaman zaman, Kürtler’in asimile edilmesi çerçevesinde kültürlerini ifade etme yasağı biçiminde görülmüştür. Diğer "baskı" biçimleri daha örtülüdür. Örneğin Kürtçe eğitimin, sağlanmaması gibi...
Azınlık bireylerinin sivil haklarının korunması konusunda uluslararası antlaşmalar nettir. Ama Türkiye Cumhuriyeti.nin geleneksel insan hakları standartları; örneğin azınlık üyelerinin kendi dillerini konuşma ve kültürlerini yaşama hakları konusunda çok muğlaktır. Bu gönülsüzlük, hükümetin azınlıklara özel kültürel haklar tanınmasının daha geniş siyasal otonomi ve hatta veraset taleplerine yol açabileceği korkusundan kaynaklanmaktadır... Kürtlerin Kültürel ve Dilsel Hakları
Kerim Yıldız
Çeviren: Attilla Tuygan
Uluslararası İnsan Hakları Standartları Işığında
Türkiye, Irak, İran ve Suriye’de Ulusal Hukuk Kapsamında Azınlıklara Yapılan
Uygulamalar Üzerine İnceleme
BELGE YAYINLARI
İnsan Hakları Dizisi
CULTURAL AND LANGUAGE RIGHTS OF THE KURDS
© Kerim YILDIZ
KHRP
Çeviren: Attila TUYGAN
Redaktör: Ahmet Kahraman
Sayfa Düzeni: Tohum
Kapak: Ayrıntı Tasarım
İç / Kapak Baskı-Cilt: Kayhan Matbaası
Birinci Baskı
Mayıs 2004
BELGE ULUSLARARASI YAYINCILIK
Divanyolu cad. Binbirdirek İşhanı No:15/1
Sultanahmet/İstanbul
Tel/Fax: 0 (212) 638 34 58
E-mail: belgeyayinevi@hotmail.com
belgekitapkulubu@yahoo.com | 
