VersionsKurdî kurmancî, pirtûka xwendin û hîndariyê 1 – 2, Ferheng kurdî – almanî / almanî - kurdî [Deutsche, Berlin, 2011]
Kurdî Kurmancî, pirtûka xwendin û hîndariyê 2 [Deutsche, Berlin, 2011]
Kurdî Kurmancî, pirtûka xwendin û hîndariyê 2
Evdila Dirêj
Dilop
Li ser însiyatîfa xwendekarên dibistana bilind a Alice Salomon ji sala 2009 an ve kurdî girt nav bernameya xwe ya zimanên biyanî û nivîskarê vê pirtûkê jî, mîna mamoste qezenc kir. Mamoste Evdila Dirêj ne tenê dilsoz û mamosteyekî rêzdar e di dibistana bilind a Alice Salomon de, herwiha bi amadebûna xwe ya dilxwaz, lêkolîner û derfetçêker e jî.
Pirtûka hînbûnê ya nû ya Evdila Dirêj ji bo cûrbicûr grûban e. Pireyeke di navbera niştecî û koçberan de, ku kurdên ji herêmên cuda, ziman û zaravên kurdî û nifşeyên koçberan bi hev re dihonîne û bi rastiya peyvê alîkariya ferasetê dike. Pirtûk bi vî awayî di navbera koçber û zarokên wan en li vê derê nûgiha de pireyek e. Ji ber ku zimanê wan ê devkî bi rêya alfabeya latîniya ku zarok ji dibistana li Almanyayê dizanin, bi şêweyê xwe yê nivîskî jî, fêm dikin û ev yek ne tenê nasnameya wan a civakî-çandî, herwiha derfetên cot-çandiya malbatan jî xurt dike. ...
Naverok
Ders 1. xwendin: xuy û taybetiyên kesane
1 A - Ev kesên jêrîn çawa dixuyên?
- Kî kî ye?
- Çiyê zarok li diya xwe, çi li bavê xwe çûye?
- Rengên kurdî
1 B - mode li Kurdistanê
- Kîjan cil û berg li hev tên?
1 C - ezmûna psîkolojîk
1 Ç - Dil toreyan nas nake!
Ders 1. hindarf : 1 A -1 B -1 C -1 Ç
- Gencîneya peyivan / 7-28
Ders 2. Xwendin: Zarok dinivîsin
2 A – “Ez dixwezim bibim bijîşk”
- We dixwest bûbûna çi di zaroktiya xwe de?
- Jê pirsîn
- Gelo hûn dilşa ne bi karê xwe?
2 B – Sîstema perwerdeyiyê li Kurdistanê
- Xwendiyên îrojîn
2 C – Rojan li karekî digere.
- Serlêdan û kurtejiyan
- Pêwist e bahayê kedê bê dayîn!
2 Ç – Hînbûn û jibîrkirin
2 D – Hûn kengê, çiqas û li ku derê kurdî hîn dibin?
2 E – Civîna dibistanê bi malbatan re
- Rewşa Lîseya Ehmedê Xanî li sala par
Ders 2. Hîndarî: 2 A – 2 B – 2 C – 2 Ç – 2 D – 2 E
- Gencîneya peyvan / 29 - 57
Ders 3. xwendin: medyaya kurdi
3 A - Kijan saet çi bername heye li van têlevizyonên jêrîn?
- Rexnenameyên temaşevanan
3 B – Ka derdê we çi ye?
- Bernameya zanistiyê: atmosfer
3 C - Ez hunermendeke dilzîz im!
3 Ç - Min bêkarekîkarekîye!
- Daxwazên Berfinê ji têlevizyonên kurdi
- Micky Maus
Ders 2. Hîndarî: 3 A – 3 B – 3 C – 3 Ç
- Gencîneya peyvan / 58 - 76
Ders 4. xwendin: Kurtejiyan û lêgerîn li kar
4 A – Rûpela kar û xebatê
- Hiznî Kartû li firûna nên
- Kar û xebat li Kurdistanê
4 B - Xebat çêja jiyanê ye
- Têkilî û bendewrî li ciyê kar û xebetê
4 C – Li tamîrxaneya komputerê
- Tiştonek
4 Ç – Nexweşiyên pîşeyî yên ku li ciyên kar tên serê mirov
- Divê tu li dijê karmendê xwe doz veki!
4 D Li buroya parêzer Seyidxan Mafdar
- Li dadgehê
Ders 4. Hîndarî: 4 A – 4 B – 4 C – 4 Ç – 4 D
- Gencîneya peyvan / 77 - 103
Ders 5. Xwendin: nivş û malbat
5 A - Pênc nivş di bin banekî de
- Çêtirîn çareserî ji bo Serhed
- Nameyeke vekirî
5 B - Kurd hez ji çêkirina zarokan dikin!
- Mêrên vî zemanî
- Zar sahidên dirûst û jar
5 C - Keneke ji dil, saleke din!
- Çêtirîn derman xweza ye!
- Her jî xweş e di dema xwe de!
- Dara ûrtê
5 Ç - Dema berê malbat li Kurdistanê
- Kurteçîrok
- Xweza, dermanxaneya meta Gulê
5 D – Darhêjîrokê
- Xwezî bi edetên berê!
Ders 5. Hîndarî : 5 A- 5 B- 5 C- 5 Ç- 5 D
- Gencîneya peyivan / 104 - 135
Ders 6. xwendin: avhewa
6 A - Hewa çawa ye?
- Çi guncaw e?
- Kuliyên berfê
6 B - Hewa dê çawa be?
- Divê ew çi bikin?
- Rewşa hewayê li cihanê
6 C - Hûn Kurdistanê çiqas dinasin?
- Paqijiya hawirdorê
- Gelo mêzîna cîhanê xirab dibe?
6 Ç - Xwezî bi zivistanên berê!
- Min dît.
6 D - Nexweşiyên demsalan
Ders 6.hîndarî:6 A - 6 B – 6 C – 6 Ç – 6 D
- Gencîneya peyivan / 136 - 167
Ders 7 Xwendin: betlan û xebat li dervayê welat
7 A - Rojnamevan Yekta Qelemtûj ji betlanvanan dipirse
- Bêhnek li lûtkeya Agiriyê
- Pêlik
7 B - Serûvena Sehrayê
- Civanok
- Rêwîtiya bi serûwen
7 C - Ger tecrûbeyan zêde dike
- sê nivş li Ewropayê
7 Ç - Trajediya penaberan
- Hêstirên min dibarin
7 D - Tu ji halê xwe razî yî?
- Pêkenî
Ders 7.hîndarî:7 A – 7 B – 7 C – 7 Ç – 7 D
- Gencîneya peyivan / 168 – 196
Ders 8. Xwendin: nûçe ji Kurdistan û ji cîhanê
8 A - Çend sernivîs
- Kîjan sernivîs li kîjan nûçeyê tê?
8 B - Kîjan nivîs dumayika kîjan nûçeyê ye?
- Ji çapemeniyê
- Xwarineke kurdî
- Civanok
8 C - Rûpelek ji dîrokê: Mîtanî
- Hilbijartin
8 Ç - Govenda kurdî
- Jiyê cîhanê
8 D - Netewayên Yekbûyî (UN)
- Çîrok: Top teqiya
Ders 8. Hîndarî : 8 A - 8 B – 8 C - 8 Ç - 8 D
- Gencîneya peyivan / 197 - 221
Ders 9 Xwendin: jiyana bi hev re û zewac
9 A - Dil ku hez bike cî fireh e!
- Mala kal û pîran
9 B - Nexweşiya bawiyê
- Ax hevjîniya zemanê min!
9 C - Ew hertim tiştekî dixweze!
- Xwezî yekşem tineba!
9 Ç - rojên hingivîn
- Malê hevpar dê xilas be mîna par!
9 D - Malnişînî xweş e, piştî jiyê 65 an!
Ders 9. Hîndarî : 9 A - 9 B – 9 C - 9 Ç- 9 D
- Gencîneya peyivan / 222 - 250
Ders 10. Xwendin: çand û wêje
10 A - wêjeya kurdî
- çarîne – rêzbend
10 B - Çend nimûne ji helbestên klasîk ên kurdî
- Koç
10 C - Ehmedê Xanî
- Reklama dikana pirtûkfiroş
10 Ç - Fabl: tevdîra mişkan
- Kulûba rexnegiran
10 D - Wêjeya cîhanê cilûberg reheke ji azadiyê
- Serhildana pirtûkan
Ders 10. Hîndarî : 10 A - 10 B - 10 C - 10 Ç - 10 D
- Gencîneya peyivan / 251 - 272
Rêziman
- Payeyên rengdêran
- Dema boriya dûdar
- Raweyên bilanî (xwestek)
- Lêkera alîkar viyan
- Dema boriya çîrok
- Bilaniya çîrok
- Bilaniya dûdar
- Cînavên pirsiyariyê
- Daçek: ji/ heta, paşgira î
- Gîhanek: daku – lewma
- Dema bê II
- Bilaniya boriya têdayî
- Bilaniya dûdar
- Veqetandek: nediyar/ravek
- Tewang
- Kurtecînav
- Boriya têdayî
- Boriya niha
- Hoker: kengê
- Gîhanek: hîngê
- Bilaniya niha
- Bilaniya boriya têdayî
- Rehên lêkeran
- Bilaniya çîrok
- Hekenî II
- Lêkerên dîtbar
- Lêkerên nedîtbar
- Cînavên lêkerî
- Veqetandek: diyar – nediyar / tewandî – nediyar / ravek
- Tîpên dudeng
- Kirpandin
- Rehên çend lêkerên gerguhêz û gerneguhêz
- Kişandina çend lêkerên gerguhêz û gerneguhêz / 273 – 290
Bersivên hîndariyan
çavkanî
sererastkirin / 291 - 312
PÊŞGOTIN
Li ser însiyatîfa xwendekarên dibistana bilind a Alice Salomon ji sala 2009 an ve kurdî girt nav bernameya xwe ya zimanên biyanî û nivîskarê vê pirtûkê jî, mîna mamoste qezenc kir. Mamoste Evdila Dirêj ne tenê dilsoz û mamosteyekî rêzdar e di dibistana bilind a Alice Salomon de, herwiha bi amadebûna xwe ya dilxwaz, lêkolîner û derfetçêker e jî.
Pirtûka hînbûnê ya nû ya Evdila Dirêj ji bo cûrbicûr grûban e. Pireyeke di navbera niştecî û koçberan de, ku kurdên ji herêmên cuda, ziman û zaravên kurdî û nifşeyên koçberan bi hev re dihonîne û bi rastiya peyvê alîkariya ferasetê dike. Pirtûk bi vî awayî di navbera koçber û zarokên wan en li vê derê nûgiha de pireyek e. Ji ber ku zimanê wan ê devkî bi rêya alfabeya latîniya ku zarok ji dibistana li Almanyayê dizanin, bi şêweyê xwe yê nivîskî jî, fêm dikin û ev yek ne tenê nasnameya wan a civakî-çandî, herwiha derfetên cot-çandiya malbatan jî xurt dike. Pirtûka hînbûnê bi nîvîsandina latînî derfetên nû yên alfabetîzekirinê jî, di zimanê kurdî yê dayikê, de vedike. Ji bo jin û mêrên kurd yên ku li Almanyayê dijîn û di welatên je hatî de derfeta dibistana fermî nedîtine, ev wek destpêkeke nû ye ku bibin şirîkê jiyana vê civakê. Ji bo xwendekar û pîşevanên xebata civakî, dibistan û xizmeta tendurustiyê ev pirtûka hînbûnê kilîtek e ku pê dikarin zimanê - pê ve girêdayî - çanda koçberên binyat kurd fêr bibin.
Ez hêvî dikim ku ev pirtûka hînbûnê bi berfirehî bê pêşwazîkirin û him di civaka kurd ya gerdûnî de him jî, di nav komên koçberên din û li ba nişteciyan bibe dewamiya pêvejoya ferasetê.
Prof. Dr. Theda Borde
Rektora dibistana bilind a Alice Salomon
VORWORT
Seit 2009 hat die Alice Salomon-Hochschule auf Initiative von Studierenden Kurdisch in ihr Fremdsprachenprogramm aufgenommen und den Autor dieses Lehrbuches als Dozenten gewinnen können. ,Mamoste' Evdila Dirêj ist nicht nur ein leidenschaftlicher und sehr geschätzter Lehrer an der Alice Salomon- Hochschule, sondern durch sein darüber hinaus gehendes Engagement auch Forscher, Entwickler und Praktiker.
Das neue Lehrbuch von Evdila Dirêj ist an verschiedene Zielgruppen gerichtet. Es verbindet Einheimische und Einwanderer, Kurdinnen und Kurden unterschiedlicher Herkunftsregionen, verschiedener kurdischer Sprachen und Dialekte sowie die verschiedenen Einwanderergenerationen und trägt damit im wahrsten Sinne des Wortes zur Verständigung bei. So stellt das Buch für in Deutschland lebende kurdische Emigranten/-innen eine Brücke zu ihren hier aufgewachsenen Kindern dar. Denn die von den Eltern mündlich überlieferte Muttersprache wird für die in Deutschland mit dem lateinischen Alphabet vertrauten Kinder auch in ihrer Schriftform nachvollziehbar. Das stärkt nicht nur die soziokulturelle Identität, sondern auch die bikulturellen Ressourcen der Familien. Das Lehrbuch eröffnet ebenso neue Möglichkeiten der Alphabetisierung in der kurdischen Muttersprache in lateinischer Schrift. Für in Deutschland lebende kurdische Frauen und Männer, die in ihren Herkunftsländern keinen Zugang zu formaler Bildung hatten, ist dies ein wichtiger Meilenstein für die Teilhabe an dieser Gesellschaft. Für Studierende und Fachkräfte der Sozialen Arbeit, der Bildung und Gesundheitsversorgung ist dieses Lehrbuch ein Schlüssel, mit dem sie sich die Sprache und - damit eng verbunden - die Kultur von Migranten/-innen kurdischer Herkunft erschließen können.
Ich wünsche diesem Lehrbuch, dass es eine weite Verbreitung findet und sowohl in den globalen kurdischen Communities als auch unter anderen Immigrantengruppen und den Einheimischen nachhaltige Lern- und Verständigungsprozesse einleitet.
Prof. Dr. Theda Borde
Rektorin der Alice Salomon-Hochschule Berlin
Evdila Dirêj
Kurdî Kurmancî
pirtûka xwendin û hîndariyê 2
Dilop
Weşanên Dilop
Kurdî Kurmancî
pirtûka xwendin û hîndariyê 2
Evdila Dirêj
Redaksiyon:
Hüseyin Kaital
Nedîm Baran
Dr. Jutta von Freyberg
Wêne û berg:
Recep Maraşli
Mîzanpaj û teknîk:
Gulperî Herdem
Aydin Bingol
çapa yekem:
Îlon 2011
© Herausgeber: Selim Büsse
Weşanên Dilop
S. Büesse
Postfach: 302211
10753 Berlin
ISBN: 978-3-9812351-2-8
