Atatürk ve Türk Devrimi
Bilâl N. Şimşir
TTKY
Atatürk’ün doğumunun yüzüncü yılı dolayısıyla, Türk Dcvrimi’nin dış basındaki yankılarının araştırılması kararlaştırılmıştı. Böyle bir araştırma görevi Türk Tarih Kurumu’nca bana verildi. Severek üstlendiğim bu onurlu görevi gücümün yettiği kadar yerine getirmeye çalıştım.
Gücümün yettiği kadar diyorum, çünkü böyle bir araştırmayı hakkıyla başarabilmek insanın gücünü aşıyor. Türk Devrimi yakın çağın büyük bir olayıdır. Bunun dış basındaki yankıları pek geniş olmuştur. Dış basın ise uçsuz bucaksız bir araştırma alanıdır. Dünyanın belli başlı gazetelerini bulup baştan sona tarayabilmek bile uzun yıllar ister. Kaldı ki, toplanacak yazıların tümünü yayınlayabilmek de bugün için bir sorun olurdu. Bu nedenlerle, araştırmam ister istemez sınırlı kaldı. Avrupa gazeteleri dışına pek taşamadım. Hiçbir Avrupa ...
İçindekiler
Önsöz /IX
Yazıların listesi / XXI
Yazılar / 1
Eylül 1922 (No. 1-12) / 5
Ekim ” (No. 13-25) / 39
Kasım ” (No. 26-60 / 75
Aralık ” (No. 61-67) / 162
Ocak / 1923 (No. 68-84) / 184
Şubat ” (No. 85-88) / 218
Mart ” (No. 89-94) / 229
Nisan ” (No. 95) / 242
Mayıs ” (No. 96-97) / 245
Haziran ” (No. 98-101) / 249
Temmuz ” (No. 102-109) / 257
Ağustos ” (No. 110-112) / 272
Eylül ” (No. 113) / 282
Ekim ” (No. 114-129) / 286
Kasım ” (No. 130-134) / 309
Aralık ” (No. 135-140) / 322
Ocak 1924 (No. 141-155) / 341
Şubat ” (No. 156-159) / 383
Mart ” (No. 160-384) / 389
Nisan ” (No. 385-392) / 772
Mayıs ” (No. 393-394) / 780
Temmuz ” (No. 395) / 783
Ağustos ” (No. 396-406) / 785
Eylül 1924 (No. 407-413) / 806
Ekim ” (No. 414-418) / 823
Kasım ” (No. 419-425) / 837
Aralık ” (No. 426-427) / 855
Gazete adlarına göre yazılar / 861
Yazar (ve demeç veren) adlarına göre yazılar / 863
Ülkelere göre gazeteler ve yazılar / 864
Dizinler / 867
Kişi adları dizini / 869
Yer adları dizini / 879
Düzeltmeler / 881
ÖNSÖZ
Atatürk’ün doğumunun yüzüncü yılı dolayısıyla, Türk Dcvrimi’nin dış basındaki yankılarının araştırılması kararlaştırılmıştı. Böyle bir araştırma görevi Türk Tarih Kurumu’nca bana verildi. Severek üstlendiğim bu onurlu görevi gücümün yettiği kadar yerine getirmeye çalıştım.
Gücümün yettiği kadar diyorum, çünkü böyle bir araştırmayı hakkıyla başarabilmek insanın gücünü aşıyor. Türk Devrimi yakın çağın büyük bir olayıdır. Bunun dış basındaki yankıları pek geniş olmuştur. Dış basın ise uçsuz bucaksız bir araştırma alanıdır. Dünyanın belli başlı gazetelerini bulup baştan sona tarayabilmek bile uzun yıllar ister. Kaldı ki, toplanacak yazıların tümünü yayınlayabilmek de bugün için bir sorun olurdu. Bu nedenlerle, araştırmam ister istemez sınırlı kaldı. Avrupa gazeteleri dışına pek taşamadım. Hiçbir Avrupa gazetesini tüketebildiğimi de söyleyemem. Değişik görüşlerden örnekler vermeye çalıştım. Çeşitli gazetelerden ilginç gördüğüm birkaç yazı alıp geçtim. Pek çok yazıyı da atladım. Avrupa basını dışına ise hemen hemen hiç uzanamadım. Türk Devrimi’nin ezilen halklar üzerindeki etkisini aydınlatabilmek bakımından, Asya ve Afrika gazetelerini taramak yerinde olurdu. Bunu yapamadım. Amerika, Asya ve Afrika basınından bu cilde alınan yazıların sayısı bir düzineyi geçmiyor.
Yine de dış basından pek çok yazı derleyebildim. Yalnız bu birinci ciltte, 17 yabancı ülkenin 147 değişik gazetesinden alınmış 427 yazı vardır. Yazıların üçte biri imzalı, üçte ikisi imzasızdır, imzasız olanların bir bölümü başyazılardır. O yıllarda Paris’te yayınlanan Le Temps, Londra’da çıkan The Times gibi büyük gazetelerden başyazılar aldım. İmzalarıyla yazılar yayınlamış olanlar arasında tanınmış devlet adamları, yazarlar, gazeteciler görülüyor. İngiltere ve Fransa eski Başbakanlarından Lioyd George ve Edouard Herriot, ünlü yazar Claude Farrère ve Arnold J. Toynbee, Atatürk üzerine kitapları bulunan Paul Gentizon, Jean Mélia, Philippe de Zara gibi gazeteciler ve yazarlar, Türk Devrimi üzerine imzalarıyla gazetelere yazılar yazmışlardır. Kitapta, renk renk yüz kadar değişik imza yanyana getirilmiştir.
Yazıların yanısıra kitapta çeşitli demeçler de yer alıyor. Örneğin son Halife Abdülmecid Efendi’nin o yıllarda yabancı gazetelerde beş demecine, İsmet İnönü’nün on demecine rastlanmış ve bunlar, burada bir araya getirilmiştir. Aynı dönemde Atatürk’ün yabancı gazetecilere verdiği sekiz önemli demecin de asılları bu ciltte toplanmıştır. (Bkz. No. 8, 13, 68, 79, 114, 390, 411 ve 414).
Yüz elli kadar değişik gazetenin dağınık sütunlarından derlenmiş dört yüzü aşkın yazının bir arada gözden geçirilmesi ilginç olacaktır, sanırım. Bu yazılar, hiç değilse Avrupa basınında Türk Devrimi’nin nasıl yankılar yapmış olduğu, o yıllarda yeni Türkiye’nin dıştaki görüntüsü konusunda okuyucuya genel bir fikir verecektir. Umarım, kitap, Atatürk ve Türk Devrimi üzerine yapılacak araştırmalarda güvenilir bir kaynak olarak da kullanılabilir. Kitaptaki yazılar birer belgedir ve resmi arşiv belgelerini tamamlar.
Kitaptan yararlanmayı kolaylaştırmak için, yazıların bir listesi, iki dilde başlıkları verildi. Genel indeksle yetinilmeyip kitaba beş dizin eklendi. Dil sorunu da bir ölçüde çözümlendi : On yedi ülke basınından alınmış olan yazıların asılları, on iki yabancı dilde yayınlanmıştı. Bu bir düzine değişik dil, Fransızcaya veya İngilizceye, yani iki büyük dile indirgendi. Türkiye’de ve dünyada yaygın olan bu iki dil ile hem Türk, hem yabancı araştırmacılar kitaptan yararlanabilirler, diye düşünüldü.
Dış Basında Atatürk ve Türk Devrimi’’nin bu ilk cildi, Türk Kurtuluş Savaşı’nm zaferle sonuçlanmasından başlar. Türk Devrimi’nin yirmi sekiz aylık bir dönemini kapsar. 9 Eylül 1922’den 1924 yılı sonuna kadar gelir.
Yoğun bir dönemdir bu yirmi sekiz ay. Dünyanın gözleri sürekli Türkiye üzerindedir. Önemli olaylar birbirini kovalar. Manşetlik haberler çıkar Türkiye’den. Dış basın bunları yakından izler ve yorumlar.
.....
Ankara, 23 Ekim 1981
Bilâl N. Şimşir
Bilâl N. Şimşir
Atatürk ve Türk Devrimi
TTKY
Türk Tarih Kurumu Yayınları
Türk Tarih Kurumu Yayınları XXIIL Dizi — Sa. 5
Dış Basında Atatürk ve Türk Devrimi
Cilt - I, 1922-1924
Bir Laik Cumhuriyet Doğuyor
Hazırlayan
Bilâl N. Şimşir, Türk Tarih Kurumu Üyesi
Türk Tarih Kurumu Basımevi
Ankara
1981
Publications de la Socıété Turque d’Histoire
Série : XXIII — No. 5
Presse Etrangere Sur
Atatürk et la Révolution Turque
Volume I
1922 - 1924
La Naissance d’une Républıque Laïque
Éd. par
Bilâl N. Şimşir
Membre de la Société Turque d’Histoire
