Kürterde Sanat
Nêrgiza Torî
Koral
"Belgeler ve yazılı eserler incelendiğinde rahatlıkla görüleceği gibi Kürtlerin; Sümerlere, Babillere, Assurlara ve onların büyük kültürlerine sadece teşekkür borçları vardır. Oysa Kürtler kendi kültürlerini yaratmış, korumuş ve geliştirmişlerdir. Mezapotamya'nın barbar kültürlerinden hiçbir şey almamışlardır."
İçindekiler
Giriş / 7
I. Bölüm
Hurriler / 8
Hurrilerde Sanat / 10
II Bölüm
Mittanller / 19
Mittanilerde Sanat / 21
III. Bölüm
Kassiler / 39
Kassilerde Sanat / 40
IV. Bölüm
Urartular / 87
Urartularda Sanat / 90
Urartularda Toprak İşleri / 108
V. Bölüm
Mannailer / 130
Mannailerde Sanat / 132
VI. Bölüm
Medler / 145
Medlerde Sanat / 148
Dipnotlar / 157
Kaynaklar / 159
GİRİŞ
Bir yandan Kürtlerin kökenini milattan binlerce yıl öncesine götürürken diğer yandan Kürtlerin kökenini salt Medlere bağlamanın yanlışlığı ortada. Çünkü Medler tarih sahnesine ilk kez M.Ö. 835 yılında, Assur kralı Salmananassar lll’ün yazıtlarıyla çıktılar.
Bunun yanında, Kürtlerin kökenleri konusundaki ve çoğu tarihçiler tarafından da benimsenen görüşe göre Gutilerin bugünkü Kürtlerin kökeni olduklarına dair olan görüş de bizce eksiktir. Çünkü ülkelerinin çoğrafi konumu, Kürtçe'deki şive ayrılıkları bakımından boy olarak ne Medler ne de Gutiler Kürtlerin başlıca kökenleri değildirler. Başlangıçtan günümüze değin Kürtlerin üstünde yaşadıkları coğrafi bölgeler göz önüne alındığında ve bu bölgelerde tarihte yaşamış ve günümüze değin Kürt boylarının varlığı Kürtlerin kökeninin birden çok boya dayandığını gösterir. Bunlar tarih sahnesine çıkış sıralarına göre değil de yaşadıkları bölgeler ve birbirleriyle olan boysal ilişkiler göz önüne alınarak sıralanmaları gerekirse, Kürt kökenini oluşturan büyük boyları üç kolda incelemek gerekir. Bu kollar:
A) Kuzey kolu
1) Hurriler
a) Mittaniler
b) Nahriler
c) Urartular (Haldiler)
B) Zagros kolu
a) Lulular
b) Gutiler
c) Kassiler
C) Doğu kolu
a) Mannailer
b) Medler
1. Bölüm
Hurriler
Hurri Halkı
Hurri olayı ile yakından ilgilenildiğinde Hurri halkının tek bir boy olmayıp çeşitli boylardan ve yakın doğudaki anavatanları olan Kaspi (Hazar) Denizinin doğu ve güneyindeki bölgelerden boylar halinde Kuzey Mezopotamya'ya doğru yavaş yavaş büyüdüğü söylenebilir. Hurri teriminin kişi adlarından Nuzi, Nippur, Marri ve diğer bölgelerdeki arşivlerde sık sık gözlenmesi sosyo ekonomik bir etkilenmenin sonucudur. (1) Daha sonra da Hurriceyi çivi yazısı ile yazanların bir ülke oluşturduklarını Urkiş (Amude) kralı Tişari'nin Amude'den çıkarılmış taş tabletlerin üstündeki yazıtlardan öğreniyoruz. (2)
Hurri Terimi
Hurri terimi Babil kaynaklarında Horite, Boğazköy'den çıkarılan Akkad yazıtlarında Hurri, Nuzi şehrinden çıkarılan Dub-Sar tabletlerinde Hur-ru (m) - i ve bir Hana tabletinde Hurri şeklinde kullanılmıştır. Kutsal kitap Incil'de de Hurrileri gösteren yazıtlara rastlanmıştır. Incil'deki Hori adı (mağara sakinleri) Hurri adının karşılığında verilmiştir. Hurrilerin mağarası çok yerden geldikleri bu şekilde söylenmiştir. Hurri adlarına Tell-Ta’annek tabletleri de yer vermektedir.
Tüm bunlar bize İngilizce'den geçen Hurrian, Hurrite terimlerinin kökenlerinin Hurrilerin kendileri için kullandıkları kelimelerin kökenine dayatılmaktadır. Bu terimlerin asılları Hurrilerin kendileri için kullandıkları Hurri olarak okunan Hurri teriminden gelmektedir.(3)
Hurri halkına ait ilk belirlemeler M.Ö. 2000 yıllarına rastlar. Bu dönemde Hurri halkının güneybatı yönünde ulaştıkları en ileri nokta Diyala nehri vadileridir. Diyala nehri yöresinde rastlanan Tuphi Aşum adı doğrudan bir Hurrice kelimeye örnek olarak gösterilebilir.
Ukriş genelde M.Ö. 3000 yıllarının sonlarında ve 2000 yıllarının başlarında Hurrilerin ...
Nêrgiza Torî
Kürterde Sanat
Koral
Koral Yayınları
Koral Yayınları: 31
Kürterde Sanat
Nêrgiza Torî
ISBN: 975-7780-06-5
Birinci Baskı: Aralık 1991
Dizgi: Koral
Baskı: Aydınlar Matbaacılık 551 47 05
Kapak Tasarımı: Mavi Kare 511 22 18
Yönetim Yeri ve Yazışma Adresi
Nakilbent Sok. 49 -1
Sultanahmet - İstanbul
Tel: 517 31 35
