De la question Kurde / Kürt sorunu üzerine

Versions

De la question Kurde [Français, İstanbul, 1934]

De la question Kurde / Kürt sorunu üzerine [Français, İstanbul, 1997]

De la question Kurde
Kürt sorunu üzerine

La loi de déportation et de dispersion des Kurdes

Cette loi émanant du gouvernement de la république turque vise l'évacuation du Kurdistan par les kurdes et son peuplement par les turcs. Les kurdes déportés de leur sol natal et dispersés parmi les turcs, à travers les siècles oublieront leur langue maternelle, perdront leurs moeurs et coutumes, s'assimileront au turquisme et deviendront des turcs.
1934

Périodiquement les agences ou la Raido nous annoncent que Turcs, Persans, Irakiens donnent la chasse, sur les frontières communes, à des bandes kurdes, que le tribunal turc de l'indépendance a condamné à mort, une dizaine d'insurgés kurdes etc...

Il y a donc une question kurde.
Quelle est-elle et quelle est son origine? Quel est le but poursuivit par les leaders kurdes?

L' Orient, 1 Eylül 1934

Bir Kürt sorununun olduğu ve gezegenimizde köleleştirilmiş Kürtler olduğu sürece de bu sorunun varolmaya devam edeceği kesindir.

Kürt sorunu asla yakın bir dönemde ortaya çıkmış ve yeni bir sorun değildir. Ne dün, ne de birkaç yıl önce başlamıştır. Hiçbir zaman çözüme kavuşturulmadan yüzyıllardan beri varlığını sürdürmektedir. Günümüze kadar bu sorunun tarihi yalnızca oldukça iyi bilgilenmiş Doğu işleri uzmanları ve ülkemizi gezmiş birkaç gezgin tarafından bilinmektedir.

Kürtlerin ülkesinin coğrafi durumu dikkate alındığında, bu sorun uluslararası bir sorun olarak, ancak Dünya Savaşından sonra ortaya konulabilmiştir. Dünya Savaşı Osmanlı İmparatorluğu'nun parçalanmasına yol açarak, gerçekte, imparatorluğu oluşturan çeşitli milliyetlere, birçoğunun yararlanabildiği bağımsız devletler kurma fırsatı sağladı.

Bu makalenin amacı 5 Mayıs 1932'de resmen ilan edilen bir sürgün yasasını yayınlamak ve analiz etmek olduğu için ve Türk Hükümeti yasayı kısa bir süre içinde uygulamaya hazırlandığına göre, biz burada Kürt sorununun tarihsel evriminden ancak kısaca sözedeceğiz.

Zaten mütarekeden bu yana, kitaplar ve çeşitli dillerdeki gazetelerde yayınlanan makaleler aracılığıyla, farklı Kürt örgütleri ve kişilikleri Kürt ulusal sorununu ve Kürt halkının taleplerini tanıtmaya çalıştılar. Bu durumda biz, asıl konuya girmeden önce, Kürt sorununun kökeni hakkında sadece birkaç kelime söylemeyi öneriyoruz.

Dünya Savaşına kadar Kürtlerin ülkesi, esas olarak, Türkiye ve İran arasında paylaşılmıştı. "Irak Kürdistanı" ve "Suriye Kürtleri" gibi terimler, bu ülkelerin Osmanlı İmparatorluğu'ndan ayrılmasıyla oluşan ve ancak savaş sonrasında ortaya çıkan yeniliklerdir. Kafkasya Kürtleri de, Dünya Savaşından önce, aynı şekilde Rus egemenliği altında bulunuyorlardı. Sonuç olarak, Kürt sorununun geçmişi Türkiye ve İran Kürdistanı'nın bütünlüğü içinde incelenebilir.

Zaten bilindiği gibi, bu son yıllara kadar uyuşukluk ve kapasitesizlik içinde uyuklayan İran'ın Kürtlere otoritesini kabul ettirmek ve Kürt prenslerinin isyanlarına karşı durabilmek için ne gücü, ne de olanakları vardı. Birçok kez Tahran şahlarının tahtını tehdit etmiş olan son İran Kürdistan prensliği, Erdelan, İran imparatorları tarafından ancak hileyle yıkılabilmiştir. Bu amaçlarına ulaşabilmek için şahlar, Erdelan Kürt emirleriyle evlilik ittifakları yapacak kadar ileri gitmişlerdir. Erdelan emirlerinin anneleri olan Tahran sarayının prensesleri, Sinandiz1 sarayında imparator babalarının talimatlarını sadakatle ve büyük bir başarıyla yerine getirmişlerdir. Bu prensesler Erdelan emirlerinin sarayına girene kadar, İran'da çok yaygın olan afyon ve başka her türlü alkollü içki Kürt emirlerince bilinmezdi.

Celadet Alî Bedirxan (Herekol Azîzan)

De la question Kurde
(La loi de déportation et de dispersion des kurdes)

Avesta

Editions d'Avesta
Celadet Alî Bedirxan
Oeuvres Complètes: 2
De la question Kurde

Editeur: Abdullah Keskin
Couverture: Kemal Gökhan Gürses
Mise en page: Editions d'Avesta
İmprimerie: Sezai Ekinci matbaası
Première édition: Juillet 1997

Editions d'Avesta
Asmalı mescit sokak
Şahin han 35/403
Beyoğlu / İstanbul
Tel-fax: (0212) 251 71 39

ISBN: 975-7112-35-6

---

Celadet Alî Bedirxan: Né à İstanbul, en 1893. Il a terminé l'enseignement primaire et secondaire dans cette ville. Pendant la Première Guère Mondiale, il était soldat dans l'armée ottomane, au front de Caucase. Après la désintégration de l'Empire Ottomane, il s'est efforcé pour assurer l'union des tribus kurdes. En 1922, il a dû partir pour l'Allemagne avec son frère Kamran. Il est parvenu à continuer à ses études malgré les difficultés et il a passé à Caire, en 1925. Ensuite, il s'est installé à la Syrie. Là, Il a eu un rôle actif, avec Hoca agha et les autres leaders kurdes, pendant la fondation de l'association de Xoybûn. Dès 1930, il a concentré ses travaux sur la langue kurde. Il a publié deux revues en kurde, nommées "Hawar" et "Ronahî." Peu après sa publication, on a commencé à utiliser l'alphabet latin dans la revue "Hawar". Bedirxan est mort à Damas le 15 juillet 1951.

---

Celadet Ali Bedirxan: 1893'te, İstanbul'da doğdu. İlk ve ortaöğretimini orada tamamladı. Birinci Dünya Savaşı sırasında, Osmanlı ordusu saflarında Kafkas cephesi'nde bulundu. Osmanlı İmparatorluğu'nun dağılmasından sonra Kürt aşiretlerinin birliğini sağlamak için çaba gösterdi. 1922'de kardeşi Kamran'la birlikte Almanya'ya gitmek durumunda kaldı. Almanya'da da bütün zorluklara karşın öğrenimini sürdüren Bedirxan, 1925'te Kahire'ye geçti, daha sonra da Suriye'ye yerleşti. Suriye'de Haco Ağa ve önde gelen diğer Kürt aydınlarıyla birlikte Xoybun'un kuruluşunda aktif bir rol oynadı. 30'lu yıllarla birlikte Kürtçeyle ilgili çalışmalarını yoğunlaştırdı. "Hawar" ve "Ronahî" adlarıyla iki Kürtçe dergi çıkardı. Hawar'da kısa sürede Latin alfabesine geçildi. 15 Temmuz 1951'de Şam'da öldü.