Selimiye Üçlüsü

TAŞTA FİLİZLENEN TOHUMLAR:
HÜCREM - SALPA - SANIK

Bir halkın, bir toplumun hayatındaki sosyal olaylar, ilerleyen zaman içinde, bu olayların niteliğine göre kimisi sonsuz sevinçler olarak ölümsüzleşir, kimisi ise kitleleri hileye hileye yenilmez kuvvetler oluşturur.. Sözgelimi zafer anları, yükselen devrim dalgaları sevinçle ölümsüzleşen anılardır. Öte yandan, halka yöneltilmiş zulüm, soykırımlar, katliamlar bir toplumun hayatında acı ile anımsanan olaylardır.. «12 Mart Dönemi» diye nitelenen askerî faşist diktatörlük girişiminin halkımızın hayatındaki izleri böyledir işte.. Onun içindir ki 12 Mart’ın her anımsanışı acıların bilenişini ve bilendikçe bu acıların halkın hayatında yenilmez kuvvetler doğuruşunu da birliğinde getirecektir.

Kuşkusuz ki böyle bir gelişimde halkın öz evladı gerçek devrimci sanatçıların son derece önemli bir yeri vardır. Onların yaşadıkları, tanığı oldukları olaylardan varettikleri yapıtları, bir halkın hayatında sevinçlerin ölümsüzleştirilmesi kadar, acılardan yenilmez kuvvetler oluşturmanın da bileyi taşlarıdır. İşte Selimiye Üçlüsü’nün hayatımızdaki yeri böyle nitelenmelidir.

Zulüm, baskı, vahşet, talan «12 Mart Dönemi»nde halk düşmanlarının silahları oldu.. «12 Mart Döneminin kanlı taş yığınları arasında filizlenen Selimiye Üçlüsü ise halkın silahlarından biri olarak doğruluğun, onurun, erdemin tanımlarıyla yer alıyor hayatımızda..

Yılmaz Güney o dönemi kendine özgü son derece çarpıcı gözlem gücü, sanatçı yeteneği, halkına bağlı kişiliği ve devrime olan tutkusuyla yaşadı.. Ve Selimiye Üçlüsü böyle bütünlüklü bir yaşamanın ürünü olarak şekillendi. Ve kısa zamanda herbiri 10’un üzerinde basıma ulaşan Hücrem, Salpa, Sanık kitlelerde derin kökler saldı..

Selimiye Üçlüsü özeleştiri ahlakının devrimci bir tarzda kavrayışın; sınıf kininin hayat içinde doğal bilenişinin; halka kurulan pusuların, vahşetin, zulmün sergilenişinin; inceliğin, şefkatin, merhametin, başeğmezliğin, yardımlaşma duygusunun, yiğitliğin, hayata bağlılığın en insani ölçüleriyle yaşanılışının; en zor koşullarda dahi devrim duyarlığının engel tanımadan filizlenişinin bir toplamıdır..

Üçlü, halk düşmanlarının eline esir düşen devrimci bir halk sanatçısının, halkın halk düşmanlarına karşı tepkisinin bir ürünü olarak yeşermiştir.. Bir yanıyla devrim duyarlığının boyutlanıp, derinleşmesinin; bir yanıyla karşı devrimin sergilenişinin sanat diliyle anlatımıdır..

Hücrem, Salpa. Sanık'da yaşanan her an bir destan serüveni taşır. Sığ bir duygu ile bakılırsa bu kavranılamaz ve gereksiz ayrıntılar sanılıp üzerinden geçilir.. Bakmasını bilmeyene hiçbir şey ifade etmeyen hayatın kendisi de böyle değil midir?

Üçlü, kimi okuyuşa göre bir eğitim, kimi okuyuşa göre bir tarih, halka bağlılığın, onurun, erdemin ışıltısı, kimi okuyuşa göre an an devrimcileşmenin anlatımı; kimi okuyuşa göre acılar altında da olsa yaşayan sevginin bir bilenişidir...
Üçlü, bütünlüklü bir okuyuşa göre ise bunların bir toplamı ve bu toplamın tadıdır..

«12 Mart Dönemi» diye nitelenen dönem üstüne halktan kopuk «aydın» katlarda, halk üstüne bolca söz etmeyi sevdikleri halde halka uzak «sanatçı» çevrelerde çok şey yazıldı çizildi.. «12 Mart’ın sanatı», «12 Mart ve Tiyatro», «12 Mart’ın sanata yansıyışı» vs. vs. Konuya ilişkin açık oturumlar düzenlendi, gazete soruşturmaları açıldı, yıllıklarda özel bölümler ayrıldı.. Sisli ve dumanlı bakış açıları nedeniyle 12 Mart’ta halkı göremeyenler, «12 Mart Dönemhnde halkın duyarlığı ve Yılmaz Güney yeteneğiyle varedilmiş Hücrem, Salpa, Sanık’ı da göremediler.. Kimi kesimler ise bilinçli olarak yoksaymaya çabaladı..

Tıpkı Osmanlı döneminde «sanat» deyince sadece Divan’ı gören; Köroğlu’ndan, Dadaloğlu’ndan Pir Sultandan bihaber yaşayan ya da görmezden gelenler gibi, onların bugünkü mirasçıları da «12 Mart’ın sanata yansımasnnı düşünürken bugünkü dar çevreleri içinde sıkışıp kaldılar..

İlerleyen zaman gösterdi ki üstüne bolca yazıp çizdikleri ürünler de, her türlü reklama karşın o dar çevreyi kırıp çıkamadı..

Tek tek basıldıklarında herbiri 10’un üzerinde basıma ulaşan Hücrem, Salpa, Sanık bu kez Selimiye Üçlüsü olarak kendi okuru karşısına bir arada geliyor.. Halk denizinde yeni dalgalanmaların heyecanıyla...

Nihat Behram