|
ÖNSÖZ
İdari alana göre bölgelerin bölüşümü, iktisadi coğrafyanın önemli bir parçasını oluşturmaktadır. İdari işlerin kolaylaştırılması için her devlet, kendi topraklarını bir kaç idari bölgeye böler.
Kürdistan'ın genelinde ve özellikle Kürdistan'ın Kuzeyinde idari sınırlar; sosyal, ekonomik, fiziki, siyasi ve askeri durumlar dikkate alınarak çizilmiştir. Fakat bazı yörelerde askeri faktör ön planda geliyor.
Bilimsel araştırmalar gösteriyor ki, Kürdistan coğrafyası üzerinde coğrafi isimlerin (il, ilçe, bucak ve köy) büyük çoğunluğu değiştirilip Türkçe isimler verilmiştir. Değiştirilen bu isimler, hem dilce hem de anlamca daha önceki isimlere (Kürtçe veya diğer dillerde) uymamaktadırlar. Coğrafi uzmanlar dahi bu karışık durumu anlayıp izah etmekte zorluk çekmektedirler. Ben bu çalışmamda, imkanlarım ölçüsünde ve gücüm yettiği kadar, bilinçli bir şekilde çarpıtılmış bu durumun analizini yapıp gerçekleri yerlerine oturtmaya çalışacağım.
Kürdistan'ın Kuzeyindeki coğrafi isimlerin değiştirilmesi, Türk devletinin yıllardan beridir Kürtlerin ve Kürdistan'ın varlığını inkar etme politikasının, yani türkleştirmek istemesinin bir parçasıdır. Bunun en açık örneği olarak, özellikle ismi Kürtçe olan yerleşim alanlarının (il, ilçe, bucak ve köy) Türkçeye çevrilmesidir. Bunun binlerce örneğini çalışmamın içinde görebilirsiniz.
Coğrafya isimleri, Kürdistan'ın Kuzeyinde çeşitli dillerden oluşmuştur. Bunların çoğu Kürtçe olmakla beraber; Ermenice, Asurice, Türkçe ve Arapça olanlarıda vardır. Demek istediğim şudur: Ne bütün resmi isimler Türkçedir, nede resmi olmayan isimlerin yaklaşık olarak % 75'i Kürtçedir.
Kuzey Kürdistan nüfusu 8 529 000 (Kürdistan -18 459 000), yüzölçümü 215 892 km2, (Kürdistan 543210 km2), 9966 yerleşim alanı (il -18, ilçe -149, bucak-402, köy- 9397) bulunmaktadır.
Kürdistan'ın Kuzeyinde idari yerleşim alanları 4 birimden oluşmaktadır: İl - Vali, ilçe - kaymakam, bucak - bucak müdürü, köy - muhtar. Vali en yüksek idari makam olup, geri kalan birimler ona bağlıdırlar.
Bu çalışmamda yararlandığım kaynaklar: 1980 yılı genel nüfus sayımının bilgileri (çok yararlı bilgiler taşımaktadır). Köy işleri bakanlığı yayınları. Yurt ansiklopedisi, Günaydın gazetesinin 1988 de yayınladığı Türkiye haritası ve en önemlisi, bana en çok yardımcı olan Kürdistan halkı ile olan ilişkilerden elde ettiğim bilgilerdir.
Çalışmamın planı: Önce il, sonra ona bağlı ilçe, bucak ve köyler sıralamasına göre bir şema üzerinde yazılmıştır. Bu şema iki sütundan oluşmaktadır. Solsütundaki resmi isimler, sağ sütundaki isimler resmi olayan gerçek isimlerdir.
Dileğim bu çalışmamı, Kürdistan'ın genelinde bir çalışmaya dönüştürmektir. Olan haliylen de, Kürtçe kitaplar arasında yerini alacağını umuyorum.
Dr Abdullah Gafur
Birinci Kısım
(İl-İlçe-Bucak)
1980 Yılındaki İdari Bölünmeler
Resmi / Resmi olmayan
İl, ilçe, bucak / Merkez
(I) / (2) / (3)
Adıyaman / Semsur
Merkez
Merkez
Akpınar / (Çalgan)
Bağpınar
Koçali
Kuyucak
Besni
Merkez
Çakırhüyük / (Kerysun)
Kızılin / Beşyol / (Sahan til)
Suvarlı
Şambayat
Tut
Çelikhan
Merkez
Gerger
Merkez
Topraksu / Gölyurt (Tillo)
Gölbaşı
Merkez
Belören / (Belveren)
Harmanlı / (Büyükpervari)
Kahta
Merkez
Akıncılar
Damlacık / (Tokaris)
Narince / (Tavsi-Alut)
Sincik / Yarpuzlu (Birimşe)
Samsat
Merkez
1) Resmi adlan
2) Merkez adlan (il - ilçe - bucak) değişik olanlar
3) Parantezsiz olanlar il, ilçe, bucak adlandır. Parantez içinde olanlar merkez adlandır.
| 
