“Zorunlu Göç” ile Yüzleşmek: Türkiye’de Yerinden Edilme Sonrası Vatandaşlığın İnşası
Yerinden olan ve/veya yaşadığı yerleri terketmek durumunda kalan herkes için yeni kurulacak hayat bir ‘zorunluluk’tur. Büyük tarihsel ve coğraŞ değişimlerin insan gruplarını sık sık bu kararın eşiğine getirdiği ise bir sır değil... Ancak ‘zorunluluk’ yeni hayatın kurulması gereğinden ziyade, siyasi nedenlerle eski hayatın sürdürülememesini ima ediyorsa, bunun ardında bizzat o toplumun basiretsizliğinin yattığını görmek gerekiyor.
Nitekim mal varlıklarını kaybedip, kültürel köklerini geride bırakarak Türkiye’nin doğu ve güneydoğusundan batısına akan yüzbinlerce insan, gerçekte bir ‘Kürt sorunu’nun varlığının ötesinde, bu sorunun arka planındaki ideolojik tıkanmaya gönderme yapıyor. Dar ve devletçi bir milliyetçilik çerçevesinde oluşan resmi vatandaşlık kimliğinin kuşatamadığı var oluş hâlleri, her yerde olduğu gibi, Türkiye’de de sorun üreten ve sorumluluğu toplumsal çeşitliliğe yükleyen tıkanık bir devlet siyasetiyle sonuçlanmış gözüküyor.
Bu ayrımcı bakışı yadırgamayan, on yıllar boyunca görmezden gelen, üreyen çatışmacı ortamı kendi huzuru açısından bir tehdit algılayarak meseleyi anlama gayretinden kaçınan toplumun da bu yaşananlarda önemli bir sorumluluğu var... ‘Zorunlu göç’ün beklenmedik bir doğal afet olmayıp, bizzat bizlerin, yani sivil toplumun, payının da olduğu onur kırıcı bir toplumsal başarısızlık olduğunun farkına varmakta yarar var.
Bugün ise önümüzde yapılabilecek olan, yapılması gereken, farklı bir vatandaşlık görevi bulunmakta... Yerinden edilenlerin istedikleri hayatı istedikleri yerde yeniden kurmalarını sağlayacak, devletin vatandaşına ister istemez yaşatmış olduğu sıkıntıları bir nebze telafi edecek ve Türkiye’de farklı kimlikler arasındaki manevi bağı oluşturacak bir güven ortamının sağlanması...
Demokratikleşme Programı çerçevesinde, ülkenin tıkanıklığa sürüklenmiş, sorun hâline gelmiş meselelerine el atan ve bu alanlarda toplumsal rehabilitasyona yönelik projeler geliştiren TESEV, elinizdeki yoğun ve özverili bu çalışma ile, yerinden edilme meselesinin ‘zorunlu göç’ bağlamından kurtarılarak toplumsal sorumluluk temeline oturtulmasını öneriyor. Bu meseleyle yüzleşmenin kendi zihniyetimizle ve o zihniyetin uzantısı olan kimlik, vatandaşlık ve demokrasi anlayışıyla da yüzleşmek olduğunu farkettiğimiz ölçüde, ‘zorunluluk’ olarak sunduğumuz birçok şeyin gerçekte kendi irademiz dâhilinde olduğunu anlayabileceğimizi umuyoruz...
Etyen Mahçupyan
TESEV Demokratikleşme Programı | 
