|
Kamuran Ali Bedir-Xan
Türkçe izahlı Kürtçe gramer
Özgürlük Yolu Yayınları
Özgürlük Yolu Yayınları : 5
Birinci basım: Kasım 1977
İkinci basım : Haziran 1986
Kamuran Bedirhan'ın yaşamı ve eserleri üzerine
Bu kitabın ikinci baskısı yapıldığında (Kasım 1977) Dr. Kamuran Bedirhan hâlâ hayattaydı. Bir yıl kadar sonra 6 Aralık 1978'de, Paris'te yaşama veda etti. Öldüğü zaman 83 yaşındaydı.
Dr. Kamuran Bedirhan uzun yaşamını halkının ulusal kurtuluş mücadelesine adadı. Kendi dönemindeki politik mücadeleler içinde yer aldı, Kürt halkının kültürüne, edebiyatına büyük hizmetlerde bulundu.
Kamuran Bedirhan, Kürt tarihinde önemli bir rol oynayan son Cizre beyi Bedirhan'ın torunudur. Mir Bedirhan 1840'larda bağımsız bir Kürdistan kurmak için Osmanlı yönetimine karşı ayaklandı, çevresinde önemli bir birlik oluşturdu ve çetin savaşlar verdi. Ancak yenildi ve geniş ailesiyle birlikte Girit'e sürgün edildi, daha sonra Şam'a yerleşti ve orada öldü. Oğullarından Emin Ali Bedirhan ve onun oğulları Süreyya, Celadet ve Kamuran Bedirhan'lar mücadeleyi sürdürdüler, daha sonraki dönemlerde Kürt halkının özgürlük mücadelesinde önemli roller aldılar.
Kamuran Bedirhan yüksek öğrenimini İstanbul Hukuk Fakültesinde yaptı ve avukat oldu. Kurtuluş Savaşı yıllarında kardeşi Celadet Bedirhan'la birlikte Kürt halkının örgütlenmesi ve ülkenin bağımsızlığı için çalıştı. Bu nedenle Ankara hükümeti tarafından ikisi hakkında idam kararı çıkarıldı. Ülkeyi terk etmek zorunda kaldılar. Kamuran 1926 yılında doktora yapmak üzere Almanya'ya gitti.
Gerek Celadet, gerekse Kamuran daha çocukluk ve gençlik yıllarında özel öğretmenlerin yardımıyla iyi bir eğitim görmüşler, Arapça ve Farsça'nın yanısıra Fransızca, Almanca gibi Batı dillerini iyi öğrenmişlerdi.
Celadet ve Kamuran kardeşler 1930 yılında Suriye'ye geçtiler. Celadet Bedirhan bu yıllarda latince bir Kürt alfabesi hazırladı ve gramer üstünde önemli çalışmalar yaptı. 1932 yılında Hawar dergisi Celadet Bedirhan'ın yönetiminde yayın hayatına başladı. Kamuran Bedirhan Hawar'da ve ayrıca Ronahi dergisinde Fransızca ve Kürtçe olarak çeşitli yazılar yazdı. Kısa süre sonra Beyrut'a yerleşti, burada Roja Nû adında bir dergi çıkardı, Beyrut'taki Kürt emekçileri için dil dersleri kursu açtı, onlara öğretmenlik yaptı.
Daha sonraki yıllarda Suriye ve Lübnan'da Kürt aydınları için politik ve kültürel çalışma koşulları güçleşince Paris'e geçti. Paris'te 1848'de "Kürt Araştırmaları Merkezi" adında bir dernek oluşturdu. Kürtlere sempati duyan birçok araştırmacı ve ünlü kişi bu derneğe dayanışma gösterdi, destek oldu. Aynı yıl, kendi girişimi ile kurulan bir komite, Kürt halkının haklarının tanınması için Birleşmiş Milletlere bir memorandum verdi.
1950 yılında Sorbon Üniversitesi'nde öğretim üyesi oldu, Doğu dilleri bölümünde Kürtçe dersleri verdi. Bu görevi ölümünden birkaç yıl öncesine kadar sürdürdü.
1954 yılında evlendi.
1961 yılında Irak Kürdistanı'nda başlayan ulusal kurtuluş mücadelesinin Avrupa temsilciliğini üstlendi, halkımıza dayanışma ve destek sağlamak için önemli çabalar gösterdi.
Celadet ve Kamuran, güçlü bir bey ailesinden gelen bu iki aydın kardeş, yaşamlarını Kürt halkının kurtuluş mücadelesi gibi soylu bir davaya adadılar. Politik kavgada yenildikleri zaman da hiç bir dönemde karamsarlığa düşmediler, mücadeleden el etek çekmediler. Her keresinde kavgayı yeni biçimde ve inatla sürdürdüler. Uzun sürgün yıllarına, gurbetin yarattığı binbir soruna yiğitçe dayanmasını bildiler. Bu, yurtsever ve devrimci insanlarımızın için her zaman örnek alınması gereken bir yaşam örneğidir.
Gerek Celadet, gerek Kamuran, dil ve kültürün bir ulusun, özellikle de yüzyıllarca boyunduruk altında tutulmuş bir ezilen ulusun yaşamındaki önemini iyi kavramışlardı. Latince Kürt alfabesinin temelini attılar ve geliştirdiler. Kürt dili gramerini hazırladılar ve yazılı dilin halk arasında öğrenilmesi, yaygınlaşması için büyük çabalar harcadılar, öğretmenlik yaptılar. Çağdaş Kürt dili ve edebiyatında onların büyük emeği vardır.
Kürt halkı bu iki örnek evladını her zaman derin saygıyla anacaktır.
Mayıs – 1986
Dr. Kamuran Bedirhan'ın eserleri:
Elfabeya kurdi (Kürt alfabesi)
Elfabeya mın (Alfabem)
Zmanê kurdi (Kürt dili)
Rêzana zmanê kurdi (Kürt dil bilgisi)
Ferhanga kurdi (Kürtçe sözlük, henüz yayınlanmadı)
Zmanê mader (Anadil)
Destpêka xwendınê (Okumaya giriş)
Parçeyên bıjarte (Seçilmiş parçalar)
Xwendına kurdi (Kürçe okuma kitabı)
Tefsira quranê (Kuranın tefsiri)Dersên şerietê (Din dersleri)
Çarinên Xeyyam (Hayyam'dan rübailer)
Proverbes Kurd (Kürtçe atasözleri, Lucy Paule Margeritta ile birlikte, Paris, 1937)
Şıhrên kurdi (Kürtçe şiirler)
Der adler von Kurdistan (Eyloyê Kurdıstanê - Kürdistan kartalı, Herbert Örtel ile birlikte, Berlin, 1937)
Berfa ronahiyê (Der schnee des lichtes - Aydınlığın karı)
La lyre Kurde (Kürtçe Şiirler, Fransızca)
Türkçe izahlı kürçe gramer | 
