Lozan Barış Konferansı Tutanaklar Belgeler, Takım I Cilt 1 Kitap 2
AÜSBF
SBF Yayınları
Hazır bulunanlar:
Mm. Child, Amiral Bristol, Grew [Amerika Birleşik Devletleri); Marki Curzon Of Kedleston, Sir Horace Rumbold [İngiliz İmparatorluğu); M. Bompard [Fransa); Mm. Veniselos, Caclamanos (Yunanistan); Marki Garroni, Mm. Montagna, Lago [İtalya); Baron Hayashi, M. Otchiai [Japonya); M. Diamandy (Romanya); M. Rakttch (Sırp-Hırvat-Sloven-Kıralığı); İsmet Paşa, Rıza Nur Bey (Türkiye).
Oturumda Ayrıca Hazır Bulunanlar:
Mm. Dyvight. Amory, Gillesple (Amerika Birleşik Devletleri); Sir Eyre Crowe, Mm. Ryan, Payne, Yarbay Heyyvood, Nicolson, Forbes Adam, Leeper, Mcgelire (İngiliz İmparatorluğu); Mm. Serruys, Laporte, Bargeton, De Perçin, Yarbay Courtin, Sangulnetti ...
İçindekiler
(23) Sayılı Tutanak (27 Orak 1923 Oturumu) / 1-13 Gözaltı edilmiş (internés) sivillerin geri verilmesi, savaş tutsaklarının mübadelesi, nüfus mübadelesi: Nüfus mübadelesi Alt-komisyonu çalışmalarının açıklanışı; varılan anlaşmalar; İsmet Paşa’nm çekinceleri; M. Veniselos’un bildirisi; Lord Curzon’un durumu özetleyişi — Savaş tutsakları — Mezarlar: İsmet Paşa ile Lord Curzon arasındaki tartışma; sorun askıda kalıyor. Ek A. Gözaltı edilmiş sivillerin ve savaş tutsaklarının karşılıklı olarak mübadelesine ilişkin Türk-Yunan Sözleşmesi / 14-16 Ek. B. Ankara Büyük Millet Meclisi ile Yunanistan arasında Sözleşme / 17 - 22 Ek C. - Türk Protokolü / 23 Ek D. Savaş tutsakları ve mezarlar Alt-komisyonunun raponı / 24 - 30 (24) Sayılı Tutanak ;31 Ocak 1923 oturumu) [Yabancılara Uygulanacak Rejim Komisyonu ile İktisat ve Maliye Sorunları Komisyonunun ortak oturumu] / 31 Lord Curzon'un başkanlığı. Komisyonca hazırlanmış Andlaşmanın sunuluşu ve açıklanışı: sonuç / 32 - 39 Marki Garroni'nin başkanlığı. Andlaşmanın yabancılara uygulanacak rejime ilişkin bölümünün açıklanışı; İkinci Komisyonun ödülleri [tâvizleri] / 39 - 42 M. Bompard’ın başkanlığı. — Üçüncü Komisyonun ödünleri: İmzalamasını sağlamak üzere İsmet Paşa’ya doğrudan sesleniş / 42-45 Lord Curzon'un başkanlığa geçişi. — Amerikan, Japon, Romen ve Sırp-Hırvat-Sloven bildirileri. — İsmet Paşanın cevabı. — Oturumun ertelenişi. / 45 - 50 Oturumun yeniden açılışı. — Lord Curzon 4 Şubatta ayrılacağını bildiriyor / 50 - 52 Ek A. Barış Andlaşması tasarısının metni / 53 - 106 Ek B. Ek Bildiri / 107 Ek C. Genel affa ilişkin Bildiri tasarısı / 108 - 109 Ek D. Trakya sınırlarına ilişkin Sözleşme tasarısı / 110 — 112 Ek E. Türkiye'de yabancılara uygulanacak rejime ilişkin Sözleşme tasarısı / 113 - 119 Ek F. —Türkiye’de adaletin yönetimine ilişkin Bildiri tasarısı / 120- 121 Ek G. - Arnavutluk’un Osmanlı Devlet Borcunun ödenmesine katılması konusunda Bildiri tasarısı / 122 Ek H. — Türkiye ile Ticaret rejimine ilişkin Sözleşme tasarısı / 123 - 130 Ek İ. — Son [Nihai] Senet tasarısı / 131
(25) Sayılı Tutanak (1 Şubat 1923 oturumu) / 132 - 141 Boğazlar Rejimini İnceleme Komisyonu (8 sayılı Tutanak). Boğazlar’ın serbestliği sorunu: İsmet Paşa’mn ve M. Tchitcherine’in bildirileri; Lord Curzon'un cevabı — M. Tchitcherine’in yeniden konuşması; Lord Curzon’un verdiği karşılık. Ek. — Boğazlar rejimine ilişkin Sözleşme tasarısı / 142 - 150 B. AZINLIKLAR ALT-KOMİSYONU (1) Sayılı Tutanak (14 Aralık 1922 oturumu) / 151 Başkanın seçilmesi ve oturumun bir gün sonraya ertelenişi. (2) Sayılı Tutanak (15 Aralık 1922 olurumu! / 152 - 158 Çalışma programı ve genel görüşme: genel af; azınlıklar için genel güvenceler [garantiler]; kaybolmuş kimselerin aranması; askerlik hizmetinden bağışıklıklar; çeşitli hükümler; Ermeni ulusal yurdu. Ek. — Görüşülecek sorunların özeti / 159 (3) Sayılı Tutanak (18 Aralık 1922 oturumu) / 160 - 162 Genel görüşmenin devamı. Ek .4. — Müttefik Temsilci Heyetlerinin sunduğu tasan / 163 - 166 Ek B. — Türk Temsilci Heyetinin sunduğu tasarı / 167 - 169 (4) Sayılı Tutanak (19 Aralık 1922 oturumu) / 170 - 174 Genel görüşmenin devamı — Müttefik tasarılarıyla Türk karşı-tasarısının incelenmesi; madde 1 ve 2. (5) Sayılı Tutanak (20 Aralık 1922 oturumu) / 175 - 179 Maddelerin tartışılmasına devam: “azınlıklar” yada “Müslüman - olmayan azınlıklar”; dolaşım özgürlüğü (madde 2). (6) Sayılı Tutanak (21 Aralık 1922 oturumu) / 180 - 185 Maddelerin tartışılmasına devam — Madde 2, 5, 6, 7, 3 (kaybolmuş kimselerin aranması) ve madde 4. (7) Sayılı Tutanak (22 Aralık 1922 oturumu) / 186 - 191 Maddelerin tartışılmasına devam — Madde 2, 10 (Genel af), 11 (askerlik hizmeti), 12 (Milletler Ccmiyeti’nin rolü, Türk tasarısının 7nci maddesi); Azınlıklar temsilcilerinin dinlenilmesi. Ek. — Genel affa ilişkin Türk tasarısı / 192 (8) Sayılı Tutanak (22 Aralık 1922 oturumu) / 193 - 197 Maddelerin tartışılmasına devam — Milletler Cemiyeti’nin rolü; azınlıkların kişisel durumu [kişi halleri]; genel af; ailelerinden alınmış kimselerin aranması; karşılıklı olma [mütekabiliyet] sorunu. Ek A. — Fransız Temsilci Heyetinin tasarısı (genel af) / 198 Ek B. — Ingiliz Temsilci Heyetince sunulan Bildiri tasarısı / 199 (9) Sayılı Tutanak (23) Aralık 1922 oturumu) / 200 - 206 Maddelerin tartışılmasına devam — Milletler Cemiyeti’nin rolü; azınlıkların kişisel durumu; genel af konusunda Türk bildirisi; dağılmış aileler; karşılıklı olma; “azınlıklar” ya da “Müslüman-olmayan azınlıklar”. Ek A. — Müttefikler trsarısında 8 nci maddenin yeni metni / 207 Ek B. — Azınlıkların korunmasına ilişkin maddeler tasarısı; Genel affa ilişkin Bildiri tasarısı / 207 - 211 (10) Sayılı Tutanak (26 Aralık 1922 Oturumu) / 212 - 213 Maddeler tasarısının yeniden incelenişi ve kararlar (26 Aralık). Ek. Maddeler tasarısı; 3 ncü madde üzerinde Yunan çekin- eesi; Türklcriıı 8 nci ve 9 neti maddeyi reddedişleri; 10 ncu maddenin ertelenişi. Bildiri tasarısının hukuk danışmanlarına gönderilişi / 214 - 218 (11) Sayılı Tutanak (29 Aralık 1922 oturumu) / 219 - 226 26 Aralık tarihli tasarının incelmişi: madde 9, parag. 3 ve madde 10 — Genel affa ilişkin Amerikan bildirisi — Kişisel durum [kişi haleri] ve ailedurumu; hukuk danışmanlarının genel af konusunda raporu; kişisel durum ve aile durumu sorununun hukuk danışmanlarına gönderilişi. (12) Sayılı Tutanak (30 Aralık 1922 oturumu) / 227 - 234 Kişisel durum [kişi halleri] ve aile durumu. Bu iki sorunun karşılıklı incelenişi. (13) Sayılı Tutanak (30 Aralık 1922 oturumu, akşam) / 235 - 241 Önceki görüşmelerin devamı Genel afla ilişkin Müttefikler bildirisi, tartışılması. — Bir Ulusal Ermeni Yurdu kurulmasına ilişkin Amerikan bildirisi. Ek. - Amerikan Temsil-i Heyetinin Bildirisi / 242 Alt-ek 1. - Amerika Protestan Kiliseleri Federal Meclisinin mektubu / 243 Alt-ek 2. Ermeniler için bir Ulusal Yurt konusunda memorandum / 244 - 246 (14) Sayılı Tutanak (2 Ocak 1923 oturumu) / 247 - 256 Kişisel durum [kişi halleri] ve aile durumu konusundaki tartışmanın devamı — Genel affa ilişkin bildiri, parag. 1, 2, 3, ve 4. (15) Sayılı Tutanak (3 Ocak 1923 oturumu) / 257 - 263 Genel affa ilişkin bildirinin incelenmesine devam — Askerlik hizmetinden bağışıklık sorunu. Ek .1. — Azınlıkların korunmasına ilişkin maddeler tasarısı (Türkiye’nin reddettiği 8 nci madde dışında, bütün maddeler kabul edilmiştir) / 264 - 266 Ek B. — Genel affa ilişkin Bildiri tasarısı / 267 - 268 (16) Sayılı Tutanak (6 Ocak 1923 oturumu) / 269 - 280 Azınlıklara ilişkin hükümlerden 1 nci maddenin görüşülmesi; azınlıkların dinsel statüsü; genel affa ilişkin bildiri üzerinde Fransız Temsilci Heyetinin çekinceleri; Ermeni sorunu; M. Montagna’nın, Sir Horace Rumbold’un ve M. de Lacroix’nın bildirileri. Ek. — Azınlıkların korunmasına ilişkin maddeler tasarısı (6 Ocak) / 281 - 283 (17) Sayılı Tutanak (II Ocak 1923 oturumu) / 284 - 288 Genel affa ilişkin bildiri; maddelerin incelenmesi; azınlıkların korunmasına ilişkin tasarının 8 nci maddesi; savaş tutsakları. Ek .4. — Azınlıklar Alt-komisyonunca uygun bulunan Genel afla ilişkin Bildiri / 289 Ek B. — Azınlıklar Alt-Komisyoııunca uygun bulunan, Azınlıkların korunmasına ilişkin Maddeler / 290 - 292
C.- Nüfus Mübadelesi Alt-Komisyonu (1) Sayılı Tutanak (11 Ocak 1923 oturumu) / 293 - 300 Alt-komisyonun konusu — Sivil rehinelerle gözaltı edilmişlerin geri verilmesi; savaş tutsaklannın geri verilmesi. (2) Sayılı Tutanak (12 Ocak 1923 oturumu) / 301 - 303 Gözaltı edilmişlerle tutsakların yurtlarına gönderilişi (devam) ; Nüfus [halkl&nn] mübadelesi. (3) Sayılı Tutanak (16) Ocak 1923 oturumu) / 304 - 308 Gözaltı edilmiş sivillerin geri verilmesi ve savaş tutsaklannın mübadelesine ilişkin Türk-Yuııan anlaşması (Tartışma). Ek B. — Türk-Yunan Anlaşmasının metni / 309 - 311 (4) Sayılı Tutanak (16 Ocak 1923 oturumu, akşam) / 312 - 316 Nüfus mübadelesi konusunda Müttefikler ön-tasarısının görüşülmesi; madde 1-6. (5) Sayılı Tutanak (17) Ocak 1923 oturumu) / 317 - 323 Görüşmelerin devamı: Madde 7-10. (6) Sayılı Tutanak (17 Ocak 1923 oturumu, öğleden sonra) / 324 - 329 Görüşmelerin devamı: Madde 8, 9 ve 12. (7) Sayılı Tutanak (18 Ocak 1923 oturumu) / 330 - 338 Görüşmelerin devamı: Madde 12-17; onaylama; 8 nci ve 9 ncu maddelere dönüş. (8) Sayılı Tutanak (19 Ocak 1923 oturumu) / 339 - 348 Görüşmelerin devamı; madde 9: kamulaştırmaya ilişkin tedbirler; gelirlerin hesaplanması; Vakıf malları — Madde 3 ve 8 — Yurtlarına gönderileceklerin sırası — Madde 1 ve 2 — Batı Trakya’da oturanların durumu. (9) Sayılı Tutanak (19 Ocak 1923 oturumu, akşam) / 349 - 351 Görüşmelerin devamı: malî güvence sorunu; madde 9 ve 10; madde 1; madde 2; Pendik konusu. (10) Sayılı Tutanak (20 Ocak 1923 oturumu) / 352 - 355 Mali güvenceler sorunu — Türklerin çekincelerinden vazgeçmedikleri çeşitli sorunlar. (11) Sayılı Tutanak (22 Ocak 1923 oturumu) / 356 - 359 Görüşmelerin devamı: uzmanlarca değiştirilmiş 14 ncü madde; güvence [garanti] fonu. (12) Sayılı Tutanak (22 Ocak 1923 oturumu, öğleden sonra) / 360 - 365 Görüşmelerin devamı: Madde II, 16, 7, 10 (Türkiye’de Rum din tesislerinin malları); madde 10, 1, 2. (13) Sayılı Tutanak (24 Ocak 1923 oturumu) / 366 - 373 Görüşmelerin sonu: Madde 10,2,9, 1,2 (Mesta ile Struma arasındaki Müslüman halklar). Ek 4. - - Alt-komisyonca kabul edilen Sözleşme tasarısı / 374 - 379 Ek B. — Başkanca, Komisyon Başkanına sunulan Rapor / 380 - 384 Ek C. — Türk-Yunan Anlaşmasının imza tutanağı / 385 D. — Neuilly Andlaşmasının, Bulgaristan’a, Ege Denizinde Ekonomik Bir Çıkış Yeri Verilmesine ilişkin maddesini uygulama yol ve Yöntemlerini İncelemekle Görevli Alt- Komlsyon. Tutanak (26 Ocak 1923 olurumu) / 386 - 389 Ek. — Dedeağaç’a ilişkin Sözleşme tasarısı / 390 - 393 [Birinci Cilt, ikinci Kitabın sonu]
Dizin / 395
(23) SAYILI TUTANAK
27 Ocak 1923, Salı Oturumu
Oturum, Ouchy Şatosunda, saat 10.30 da, Loıd Curzon’un başkanlığında açıldı.
Hazır bulunanlar: Mm. Child, Amiral Bristol, Grew [Amerika Birleşik Devletleri); Marki Curzon Of Kedleston, Sir Horace Rumbold [İngiliz İmparatorluğu); M. Bompard [Fransa); Mm. Veniselos, Caclamanos (Yunanistan); Marki Garroni, Mm. Montagna, Lago [İtalya); Baron Hayashi, M. Otchiai [Japonya); M. Diamandy (Romanya); M. Rakttch (Sırp-Hırvat-Sloven-Kıralığı); İsmet Paşa, Rıza Nur Bey (Türkiye).
Oturumda Ayrıca Hazır Bulunanlar: Mm. Dyvight. Amory, Gillesple (Amerika Birleşik Devletleri); Sir Eyre Crowe, Mm. Ryan, Payne, Yarbay Heyyvood, Nicolson, Forbes Adam, Leeper, Mcgelire (İngiliz İmparatorluğu); Mm. Serruys, Laporte, Bargeton, De Perçin, Yarbay Courtin, Sangulnetti (Fransa); Mm. Dendramis, Politis, Theotokas (Yunanistan); Tuğamiral Chelotti, Mm. Arlotta, Guariglia, Guist (İtalya); Mm. Şato, Albay Saigo, Deniz Albayı Tsuru, M. Tanı (Japonya); M. Contzesco (Romanya); M. Geor- Gevitch (Sırp-Hırvat-Sloven Kırallığı); Münir Bey, Yarbay Tevfik Bey (Türkiye).
Konferansın Genel Sekreteri: M. Massigli. Sekreterler: M. Lammot Belin (Amerika Birleşik Devletleri); Mm. Spring Rice, Wicks (İngiliz İmparatorluğu); M. Lagarde (Fransa); M. Collas (Yunanistan); M. İndelli, Zanchi (İtalya); M. Hotta (Japonya); M. Milanovitch (.Sırp-Hırvat-Sloven Krallığı); Reşîd Safvet'bey (Türkiye).
Tercüman-. M. Camerlynck. Komisyona, Türkiye’de ve Yunanistan’da şimdi gözaltı edilmiş (internés) bulunmakta olan sivillerin karşılıklı olarak geri verilmesiyle, savaş tutsaklarının mübadelesine ilişkin olarak Yunanistan ile Türkiye arasında bir anlaşma tasarısı (Ek A); nüfus [halkların] mübadelesine ilişkin olarak, Yunanistan ile Türkiye arasında bir sözleşme tasarısı (Ek B); Türkiye’de tutuklu bulunan ve aileleri daha önce Türk ülkesini bırakıp gitmiş olan ...
AÜSBF
Lozan Barış Konferansı Tutanaklar Belgeler
SBFY
Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları No 300 Lozan Barış Konferansı Tutanaklar Belgeler Takım I - Cilt 1 - Kitap 2 Çeviren: Seha L. Meray
Ankara Üniversitesi Basımevi 1970
Yakın Doğu Sorunları Üzerine Lausanne Konferansı (1922 - 1923)
Konferansdaki Görüşmelerin Tutanakları ve Belgeler
Genel Oturumların Protokolleri ve Birinci Komisyonun Tutanakları ile Raporları (Ülke ve Askerlik Sorunları)
