1. Dünya Harbi nasıl başladı 2. Bunun önü alınamazımydı ? 3. Mes'uliyeti meselesi
Dünya Harbi: Dünya harbi, dünya kurulalı insanlığın başına gelen en büyük musibettir. Bütün dünya, hele Avrupa, dört sene üç ay, hep artan bir coşkunlukla kan ve ateş içinde çalkandı. İnsanlar havada, suda, toprakta durmadan boğuştular, boğazlaştılar. Her memlekette en yiğit oğullar öldü, en şen ocaklar söndü, analar oğulsuz, kadınlar dul, çocuklar öksüz, yurtlar bakımsız kaldı. Herkes, gittikçe artan bir yokluk ve kıtlık içinde aç kaldı. En iyi telâkkiler çöktü.
Tarihte yüz sene, otuz sene, yedi sene sürmüş harpler var. Gene tarihte cihangirlik harpleri, din harpleri, milliyet ...
Fihrist
Ön söz Giriş Dünya Harbi Birinci Bölüm
I Dünya Harbi nasıl başladı Saray Bosna hâdisesi / 3 Avusturyanm Almanyaya müracaati / 7 Avusturyanm kararı / 11 Almanyada / 13 Ültimatom / 16 Sırp Cevabı / 21 Avusturya ileri gitti / 22 Sırbistana harp ilânı / 26 Buhran başlıyor / 26 Rus seferberliği / 32 Alman ültimatomu / 40 Kayser ile Çarın telgrafları / 43 Almanyanm ilânı harp notası / 52 Almanyanm Fransaya ilânı harbi / 54 Almanyanm Fransaya harp notası / 56 Fransada millî heyecan / 58 Jaures’in öldürülmesi / 60 Harp ilânı / 63 Belçikaya harp / 65 Harbi ilân notası / 66 İngilterenin harbe girişi / 70 Son vak’alarm günleri / 78
II Harbin önüne geçilemez miydi? Sazanofa göre / 82 Asküite göre / 83 Edvard Grey’e göre / 86 Prens Bulow’a göre / 87 Harbin önü alınabilirdi / 89
III Harbin mes’uliyeti meselesi Almanyanm mes’uliyeti / 94 Betman Holvege göre / 98 Kari Heyferg ve Şöna göre / 100 Poincareye / 101 Bulow’a / 102 Almanların mes’uliyeti / 104 Hekemonya iddiası / 108 Askerî sebep / 109 Çenbere alınma / 110 Netice / 115 Beceriksizlik / 116 Harpten öbürleri de mes’ul / 118
İkinci Bölüm Dünya harbinde Osmanlı İmparatorluğu
1 Osmanlı devletini harbe sokan ruhî ve siyasî âmil Ruhî amil / 125 Siyasî amil / 127 Fon Sanders meselesi / 130 Petersburg konferansı / 132 Devletlerle anlaşma siyaseti / 134 İttifak siyaseti / 135 Bulgarlarla ittifak / 136 Yunanistanla / 137 İngiltere ile / 137 Cavit Beyin mektubu / 138 Yansa ile ittifak / 140 Rusya / 142 Almanya ile ittifak / 149 İlk teşebbüs / 149 İttifak şartları / 152 Muahede metni / 154 Cemal paşanın hükmü / 156 Câvit Beyin hükmü / 157 Talât paşanın hükmü / 158 Kendi telâkkimiz / 159 Muahede ilâveleri / 160
8 Sevr nasıl imza edildi Mukabil Osmanlı teklifi / 329 Vükelâ meclisinin mazbatası / 338 Saltanat şurası / 342
9 Sevrin imzası İmzalamamak mümkün mü idi / 345
İkinci Bölüm Sevrin yırtılması: Kurtuluş
1 Kurtuluş yolu Gazinin görüşü / 349 Umumî manzara / 351 Doğru yol / 353
2 Erzurum, Sivas, Ankara Erzurum kongresi / 356 Sivas kongresi / 357 Millet işi ele alıyor / 358 Ferit paşa düşüyor / 359 Ankara / 362 Meclisin açılışı / 363 İstanbul işgali ve Meclisin Ankakarada toplanışı / 366 Hükümet teşkili / 367 Düşman bir değildi / 368
3 İnönünden Sakaryaya İlk İnönü zaferi / 372 Londraya heyet gidişi / 373 İkinci İnönü zaferi / 374 Sakarya Muharebesi / 377
5 Sulh teşebbüsleri İki heyet / 402 Londra konferansı / 404 Kuvvetler miktarı / 405 Fransız görüşü / 409 Taarruz kararı / 414 Teklifler / 415 Kan konferansı / 419 Paris konferansı 420 Notamız / 423
6 Büyük zafer ve Mudanya Büyük zafer / 427 Büyük zaferle bir devir açılır / 429 Sulh teşebbüsü / 431 Paris konferansı / 433 Bitaraf mmtaka / 435 Mudanya mütarekesi / 439
7 Kurtuluş savaşı ve Hukuku Düvel Tanıma ve iki hükümetle konuşma / 442 Yunanistanda / 447 İşgalin mahiyeti / 449 Muhtariyet Meselesi / 450 İstanbulun işgali / 453 Muhariplik huhuku / 458 Bitaraf mıntaka / 459 İşgal altındaki yerlerdeki kümler / 461 Fihrist / 462
Lozan, büyük bir eserin, ancak bir sayıfasıdır. Eseri yaratana bağlılığımız ebedidir. İsmet Paşa
ÖN SÖZ
Lozan, bir kelime ile söylenmek istenirse, istiklâldir. Ben, bunun için koca bir kitap yazdım. Kitap, bu istiklâli elde edişin, hukuku düvel bakışından, hikâyesidir.
Lort Kürzon, Lozanda bir çekişme sırasında İsmet Paşaya, bütün ömrünce tarih ile uğraştığını söylemişti. Tarih, yalnız geçmişi canlandırdığı için değil, dünü anlatırken bugünü ve yarını da aydınlattığı içindir ki her memlekette çok okunur. Hele bu tarih, yirminci asrın içinde, efsane sayılacak bir hâdisenin hikâyesi olursa.
İsanın en büyük mucizesi, ölüyü diriltmektir. Benim hikâyesini yazdığım hâdise, bütün bir milletin ölümden dirilişidir. Tarihte, öldükten sonra dirilmiş milletler yok değildir. En yeni olarak, Çekoslovakya, Polonya uzun bir ölümden sonra dirildiler. Ancak, onların yeniden dirilişi, daha ziyade, siyasî kombinezonlar neticesidir. Türk milletinin dirilişi, sırf kendi eseridir ve ona mucizeliği veren de budur.
Mucize dedim; Osmanlı İmparatorluğunun son iki asırlık inhitat tarihi göz önüne alınırsa, bu diriliş, hakikaten mucizedir. Fakat, Türk milletinin bütün tarihi itibarile düşünülürse bu, dünya tarihini büyüklüklerile dolduran Türk milletinin sadece bir uyanışıdır. Zaten İçtimai hayatta mucize yoktur. Türk milleti, kendisini öldürmek için uzanan elleri kırdı ve boynuna takılmak istenilen ölüm ilâmını yırtarak, yirminci medeniyet asrının yüzüne fırlattı. Kurtuluş savaşında Türklüğün filen elde ettiği neticeyi devletler Lozanda kabul ettiler ve çok güçlükle kabul ettiler. Onun için Lozan, istiklâldir.
Ben, kurtuluşun, millî mefahirimizden saydığım bu safhasını yazmak istedim. Ancak, gündüzün aydınlığı gecenin karanlığı görülmeden, sağlığın kadri hastalık çekilmeden ve ölüm göz önüne getirilmeden, hürriyetin bahası hürriyetsizliğin ve köleliğin acıları duyulmadan iyi anlaşılamaz; şeyler zıtlarile açılır. Bu sebeple, Lozana, Türklüğün ölüm ilâmı olan Mondros ve Sevr ile başladım. Buna da, bunları getiren dünya harbi ile ve bu harbe Osmanlı devletinin karışmasile girdim. Kurtuluştan da, en çok, beynelmilel mahiyeti itibarile bahsettim. Birinci cilt bunlardır.
İkinci cilt sırf Lozandır. Kitabımı yazarken, hukuk tekniğinin sert ve kuru metoduna bağlanmadım. Öyle olsaydı, eser yalnız mütehassısların işine yanyan bir müracaat kitabı olurdu. Ben, her sınıf halkın okuyabileceği yolda yazmağı tercih ettim. Beni böyle bir kitap yazmıya sevkeden şey, sırf bir minnet borcunu ödemedir. Istiklâlsizlik bir millet için ölüm kadar acıdır. Ben, istiklâlsizliğin acısı ile, kürsüsünde senelerce kıvranan bir hoca idim. İstiklâl ile doğan günün sevincini, bu sebeple, en çok duydum ve bunu ifade etmek istedim.
Devletler istiklâlimizi Lozanda kabul ettiler. Bunun için, kitabımın adını Lozan koydum. Çankaya 19/5/933
Giriş
Dünya Harbi
Birinci Bölüm
1. Dünya Harbi nasıl başladı 2. Bunun önü alınamazımydı ? 3. Mes'uliyeti meselesi
Dünya Harbi: Dünya harbi, dünya kurulalı insanlığın başına gelen en büyük musibettir. Bütün dünya, hele Avrupa, dört sene üç ay, hep artan bir coşkunlukla kan ve ateş içinde çalkandı. İnsanlar havada, suda, toprakta durmadan boğuştular, boğazlaştılar. Her memlekette en yiğit oğullar öldü, en şen ocaklar söndü, analar oğulsuz, kadınlar dul, çocuklar öksüz, yurtlar bakımsız kaldı. Herkes, gittikçe artan bir yokluk ve kıtlık içinde aç kaldı. En iyi telâkkiler çöktü. Tarihte yüz sene, otuz sene, yedi sene sürmüş harpler var. Gene tarihte cihangirlik harpleri, din harpleri, milliyet harpleri var. Ne bunlarda ne bunlardan gayri tarihin kaydettiği bütün büyük harplerde insanlık bu harpte olduğu kadar ziyan görmedi. Güneş daha bukadar umumi ve acı bir felâket üzerine doğmadı.
Dünya harbinin insanlığa, maddî manevî sahada daha neye mal olduğu, gerçek olarak anlaşılamamıştır. Avrupanın bu harpte 60 milyon kişiyi silâh altına çağırmış olmasına göre bunun üçte birini kaybettiği kabul olunabilir [1] 20 milyon adam. Korkunç rakkam!
[1] Eskt İtalya başvekillerinden Nitti milletler cemiyetinin bir istatistikine göre insan zayiatını 9 milyon olarak kaydettikten sonra bunun yanlış olduğunu Avrupanın on milyon ölüsü ve bir okadar malûlü bulunduğunu söylüyor. La Paix 1924 1. 40 Tardieu aynı adı taşıyan kitabında seferberler miktarını 70 milyona çıkarıyor. «Büyük harpte Türk harbi» müellifi Larcher insan zayiatını 25 milyon olarak tahmin ediyor Nihat beyin tercümesi 1928 cilt 3- Sahifa 165.
M. Cemil
Lozan, Birinci Cilt
Ahmet İhsan Matbaası
Ahmet İhsan Matbaası Ltd. Lozan, Birinci Cilt M. Cemil Hukuku Düvel Profesörü
İstanbul Ahmet İhsan Matbaası Ltd. 1933
lozan_m_cemil_v_1.pdf
Visionneuse n'a pas trouvé le document
