The Kurdish Digital Library (BNK)
Retour au resultats
Imprimer cette page

Evliya Çelebi Seyahatnamesi - IV


Editor : Zuhuri Danışman Yayınevi Date & Place : 1972, İstanbul
Preface : Pages : 320
Traduction : Zuhuri DanışmanISBN :
Language : TurkishFormat : 145 x 210 mm
FIKP's Code : Liv. Tur. Cel. Sey. (4) N° 5404Theme : General

Evliya Çelebi Seyahatnamesi - IV
Versions

Evliya Celebi in Bitlis [English, Leiden - New York - København - Köln, 1990]

Evliya Çelebi Seyahatnamesinde Bitlis ve Halkı [Türkçe, İstanbul, 1989]

Evliya Çelebi in Diyarbekir [English, Leiden, 1988]

Evliya Çelebi Seyahatnamesi - III [Türkçe, İstanbul, 1972]

Evliya Çelebi Seyahatnamesi - IV [Türkçe, İstanbul, 1972]

Evliya Çelebi Seyahatnamesi - V [Türkçe, İstanbul, 1970]

Evliya Çelebi Seyahatnamesi - VI [Türkçe, İstanbul, 1970]

Evliya Çelebi Seyahatnamesi - VII [Türkçe, İstanbul, 1970]


Evliya Çelebi Seyahatnamesi - IV

Evliya Çelebi

Zuhuri Danışman Yayınevi

Evvelâ kaleden kıbleye 12 saat sık ormanlıklar içinde giderek Dağistan hududunda Küre kasabasına geldik.
Küre konağı: Dağistan Hâkimi (Şah Mihal) Hân’ın tahtı olan (Tâbeseran) hududunda bağ ve bahçeli, bin süslü ve mâmur evli, küçük câmili kasabadır. Çarşı ve pazarı yok... Sâdece cuma, günü etraftaki köylerden adamlar gelip alış veriş ederler. Fakat altun ve kuruş nedir bilmezler. İş ve kazançları değiş - tokuş iledir. Eskidenberi öyle olagelmiştir. On bin kadar ahalisi' şâfiî mezhebinde, temiz itikatlı, dindar kimselerdir.
Bu şehirde hiç kadın tâifesi görmedim. Meğer bu Dağıstan'da bir kadın, ancak öldükten sonra mezarlığa giderken şehri seyredermiş!. Kadınlar taifesinin kapıdan dışarı çıkmak ihtimâli yoktur. Meğer, Hacc-ı şerife gitmek için ola... Ahâlisi, güler yüzlü, garip dostu, vücudlan düzgün adamlardır.


İçindekiler

5 / Demirkapıdan Gürcistan’a gidiş
8 / Tiflis
10 / Kür nehri
11 / Tiflis ılıcası
12 / Eski Azgur kalesi, Şuşad gürcülerinin dili
13 / Gürcistan hükümdarlarının sülâlesi
16 / Her sancaktaki zeâmet ve timar
17 / Ahiska kalesinin şekilleri
18 / Çıldır eyâletinin dört çevresinde itaat edip boyun eğen Gürcistan kaleleri
19 / Kara Ardahan kalesi
21 / Dumlu Dede ziyareti
22 / 1057 tarihinde yine Revan diyarına gidiş
23 / Gençkovan Dudman kalesi, Dudman Kars kalesi
25 / Kars kalesinin şekilleri
27 / Hüseyin Kethüda camii
28 / Kağızman kalesi
29 / Revan’a kadar uğadığımız konaklar
32 / Revan’dan tekrar Erzurum’a döndüğümüz
33 / Şûregiil eski kalesi
36 / Erzurum’dan pâdişâh emirleriyle Bayburd ve Canca, İspir,
Tortum ve Akça-Kaleye gittiğimiz.
41 / Cağırkanlı Dede ziyareti evliya çelebi seyahatnamesi

51 / Gürcistan vilâyetine baskın ettiğimiz.
54 / Mekril kavminin dilleri, saçmalıkları
58 / Paşaların dikkate değer hususî hayatları
70 / 1057 sene zilkaadesinin onsekizinci günü Erzurum’dan şiddetli kışta İstanbul’a gidişi.
73 / Kemah kalesinin şekilleri
75 / Erzincan kalesi
80 / Kışın Erzincan’dan, Vardar Ali Paşanın imdadına gittiğimiz.
81 / Şebinkarahisarı kalesi
85 / Karahisar şebi, Hacı Murad kalesi
86 / Niksar'ın evsafı
90 / Lâdik ılıcası
92 / Merzifon kalesi
95 / Merzifon’un ziyaret yerleri
96 / Koca kalesi
98 / Erdoğan kalesi

101 / Gümüş şehri
104 / Çorum kalesi
109 / Bardaklı baba menkabeleri
112 / Hazret şeyh Şâmi ziyareti
113 / Kalecik
114 / Kazancı baba ziyareti
116 / Molla Kaf-zâde, Kara-Haydar oğlu, Katırcı-oğlu
125 / Ankara şehir ve büyük kalesi
126 / Ankara kalesi şekilleri
127 / Asıl kalenin şekilleri
131 / Güzel bir rüya
135 / Engürü’de yatan büyük evliyanın nurlu mezarlarını bildirir.
136 / Hazreti Hızır makamı ziyâret yeri, şeyh Hüsamüd-din, şeyh Kâtip Salâhüddin
137 / İstanoz kasabası
139 / İp cambazlarının  seyri
140 / Harputlu canbaz   Şücâ, Tokatlı Hasan pehlivan
141 / Kerkerli Pehlivan Sührab, Magribli Pehlivan, Arabkirli pehlivan Selim,
Cerbe’li pehlivan Nasreddin, Serçeşmenin talebesi Galatalı Tezkapan Süleyman cambaz.
147 / Tokat’da Vardar Ali Paşaya gittiğimiz

159 / Vardar Ali Paşa işinin sonu
165 / Beypazarının vasıfları
166 / Beğenilen şeyleri
167 / 1058 (1648) cümadelâhırmda Engürü ve Beypazalrından İstanbul’a doğru gidiş
168 / Göynük kasabası vasıfları
169 / Göylük (Göynük) ziyaretleri
171 / Akşemsüddin oğlu şeyh Muhammed Nürülhüdâ
172 / Taraklı
173 / Geyve’nin vasıfları
175 / Sultan İbrahim Hanın hal’i ve Hezar-pâre Ahmed paşanın, Cinci Hocanın,
mülâkkab İstanbul mollasının katilleri ve Sultan İbrahimhanm şehid edilmesi
181 / İbrahim han oğlu, şanı yüksek, Allah hilâfetini dünya durdukça devam ettirsin, dördüncü Sultan Mehmed hanın saltanatının hülâsası
182 / Sipâhi ve yeniçerilerin at meydanında büyük cengi
186 / Defterdar-zâde Mehmed paşa efendimizin mevlevi vezirle münakaşası
187 / Şaban ayının başında silâhdar Murtaza paşa ile cennet kokulu Şam’a gittiğimiz
188 / Murtaza paşanın ahvali
189 / Yolkesen Kara-haydaroğlunun Hasan ağa eliyle tutulup İstanbul’a getirildiği Evliya Çelebi Seyâhatnâmesinin, Topkapı nüshası el yazması ikinci cildinin sonu.
198 / Başlangıç, 1058 senesi şabanının sonunda Üsküdar’dan
Şam’a giderken konduğumuz konaklar
199 / Hersek kasabası
200 / Derbent köyü, eski rum kalesi, İznik Daryum şehri

201 / İznik kalesi şekilleri
202 / Şeyh Eşref-zâde camii, Orhan oğlu Süleyman  Şah camii
204 / İznik gölünün vasıfları, Bursa Yenişehri, büyüklerin ziyaret yerleri
205 / Mevlânâ Tâcüddin İbrahim, Sır Ali efendi, Pir-Meh-med efendi, Lefke kasabası
206 / Söğüt kasabası, Ertuğrul Gazi ziyareti,
207 / Eskişehir kalesi vasıfları, Eskişehir ılıcaları
208 / Seyid Gazi kasabası — Aziz’in yeri
210 / Şebinhisar — Akşar
212 / Hakirin (Evliya’nın) başından geçen, Hüsrev-Zâde Mustafa Efendi
214 / Konya kalesi, Konya kalesinin şeküleri
216 / Sultan Süleyman Han camii
219 / Mesireleri, Aksaray,
220 / Konya'nın içinde ve dışında yaşayan büyük evliyâ
221 / Dünya ve din sultanı yakîn dağının Sîmurgu, Mev-lâna bilginler sultanı oğlu, Mevlânâ Celâlüddin-i Rûmi oğlu Sultan Veled Bahaüddin
222 / Hazreti Mevlânâ’nm makamı
223 / Bu tekke dışındaki derviş tekkelerinde yatan büyük Evliyâ,
Mehmed oğlu Mühiddin Mehmed
224 / Eskişehir ve eski kale Ereğli
225 / Koca Mehmed paşa camii, peygamber mûcizesi mesiresi, yani pınarbaşı
234 / Külek kalesi
235 / Adana kalesi
236 / Payas kalesi şekilleri
240 / İskenderun kalesi vasıfları
242 / Belen kasabası
243 / Hükümet merkezi, eski kale Antakya
246 / Antakya'nın büyük ve eski  kalesi
248 / Mahalle isimleri, evler, saray ve imaretleri,
Antakya evliyâ ziyaret yerleri, Habib Neccar’m menkabeleri
249 / Medreseleri, dârülkurrâ ve çocuk mektepleri,
250 / Hamamları, hanları

251 / Eskilerin şehri, fukara yeri, Hama kalesinin vasıfları
253 / Hama kalesi şekilleri, camileri, güzelce Kasımpaşa camii
254 / Dolabın vasıfları
255 / Hama şehri ziyaret yerleri
257 / Humus’un vasıfları
258 / Humus kalesi
260 / Ziyâret. yerleri
266 / Evliyâ Çelebi’ye yol görünüyor, Cennet kokulu
Şam’dan ulaklık ile İstanbul’a gittiğimiz
268 / Celâli isyanının sebebi
277 / Katırcı-oğlu macerası
281 / Cebelüsselç (Kardağı)
283 / Hazreti İlyas ziyaret yeri
284 / Nûh ziyaret yeri
285 / Cebel-i Lübnan
287 / Kerk kaiesi, büyük ve ibretle seyredilecek. Baale-bek eski kalesi
292 / Hazreti Şit’e âit menkabeler
294 / Zeydâniye kalesi, şekilleri
296 / Sur kalesi ve şehri
297 / Büyük Nâkûra dağı cengi
298 / Yüksek Nâkura dağının vasıflan
299 / Şem’un Safâ ziyaret yeri

301 / Akkâ
303 / Akkâ kalesi şekilleri
304 / Akkâ limanında büyük Cezayir cengi
306 / Sihirbazın hârikulâde marifetleri
310 / Hazreti Sâlih aleyhisselâmm mûcizesi
312 / Metinde geçen terimler ve lügatlerin mânâları


DÖRDÜNCÜ KİTAP

Demirkapı’dan Gürcistan’a Gidiş

Evvelâ kaleden kıbleye 12 saat sık ormanlıklar içinde giderek Dağistan hududunda Küre kasabasına geldik.

Küre konağı: Dağistan Hâkimi (Şah Mihal) Hân’ın tahtı olan (Tâbeseran) hududunda bağ ve bahçeli, bin süslü ve mâmur evli, küçük câmili kasabadır. Çarşı ve pazarı yok... Sâdece cuma, günü etraftaki köylerden adamlar gelip alış veriş ederler. Fakat altun ve kuruş nedir bilmezler. İş ve kazançları değiş - tokuş iledir. Eskidenberi öyle olagelmiştir. On bin kadar ahalisi şâfiî mezhebinde, temiz itikatlı, dindar kimselerdir.

Bu şehirde hiç kadın tâifesi görmedim. Meğer bu Dağıstan'da bir kadın, ancak öldükten sonra mezarlığa giderken şehri seyredermiş!. Kadınlar taifesinin kapıdan dışarı çıkmak ihtimâli yoktur. Meğer, Hacc-ı şerife gitmek için ola... Ahâlisi, güler yüzlü, garip dostu, vücudlan düzgün adamlardır.
Bağ ve bahçeleri vardır.

Buradan kalkıp yine dağ ve ormanlıklar içinde gide-ı rek (Avar) ülkesine girdik. Burası, Dağistan hâkiminin hâs ülkesidir. Üç gün bu ülkede kasabaları seyrederek Serirallan şehrine geldik. Bu ülkenin kalesini eski zamanda (Nûşiıyan oğlu Hürmüz Tâcdar) yapmıştır. Bu şehir içinde nice bin cenk ve kavga olduktan sonra Acem Şâhı (Kör Hudâ-bende), Dağistan hâkiminin elinden almıştır. OsmanlIlar zaptetmesin diye, kalesini harabetmiştir. Hâlen Acemlerin elinde olub Ars kalesi hâkimi toprağında. Elbürz dağı değindedir.

Dağistan tarihlerinde bu şehre (Serirallan) denmesine sebeb «Hazret-i Süleyman havada gezerken, tahtını buraya kondurup Elbürz dağını seyrettiği vakit imâr edilmesidir» diye yazar. Demirkapı, Şemâhi, Niyaz-âbad şehirlerinin arasında, eski bir şehirdir. Üç hudud arasında olduğundan o kadar mâmur değildir. Havası soğuk olduğundan bağ - bahçesi azdır. 3000 kadar toprak örtülü evi, câmileri vardır. Acem elinde olduğu için, câmileri cemâatten garib kalmıştır. Yedi hamamı, onbir kervansarayı, yetmiş kadar çarşı -pazar dükkânları vardır.
Bir gece misafir olduğumuz için iyice seyredemedim. Hanlık ve kadılıktır. Kelenteri, Münşisi, Darogası, bin kadar növkeri vardır. Ahâlisinin çoğu sünnîdir. Pamuk bezi dokurlar. Su ve havasının güzelliğinden dilberleri meşhurdur Batı tarafında Elbürz dağından çıkarak Kür nehrine dökülen bir çayı vardır.

Buradan yine Kıbleye giderek (Hiten) ülkesine geldik. Buda Dağistan hâkimi ülkelerinden üçyüz parça köyü olan mâmur bir kasabadır. Bir tarafı Elbürz dağıdır. Burada üç gün kasabaları seyrederek (Zahor) şehrine geldik. Bu da 150 parça kadar kasabalıdır. Dağistan hâkiminin boy beylerinden (Emir Yusuf Bey) in hükmündedir. Fakat birkaç kere Acemlere tâbi olmuşlardır. Şimdi ahâlisi sünnî ve şâfiî mezhebinde olub, yedi bin kadar cenk adamları vardır. Beyi ile bir gece sohbet ettik, bize, 50 aded zerduva postu, yaban kedisi postları verdi. Hakir de ona, üç aded nakışlı Kaya Sultan mendili verdim.

Bu şehirde (Şeyh Emir Sultan ziyâret yeri) ulu Sultandır. Dağistan’m bu ülkesindeki bilginler başka tarafta yoktur.  Bu ülkede yalan, başkalarının ardından söylemek, fenâlık, başkası hakkında kötü fikir sahibi olmak, kin, kibir, düşmanlık yoktur. Fakat Râfizîleri ne vilâyetlerine korlar, ne de onlarla alış veriş ederler.

Hududda Ordubâr kalesi : Acemler elindedir. Bu kale sol tarafımızda kalıp hakir, Şeki kalesi sınırına gittim. (Zoharye) kasabasına geldik. Gürcistan’da Temres Han hudu-dundadır. Tiflis Hânına tâbi büyük şehirdir. Reâyâsı Gürcü, Aznavur. Ermeni ve Gökdolaktır. Buradan ilerleyip Kaht şehrine geldik. Gürcistan’da ve Acem idaresindedir. İlk kurucusu (Nûşirvan)’dır. Zamanla kalesinin bâzı yerleri harab-olmuştur. Etrafı 14000 adımdır. 170 burcu, üç kapısı var. Kale içinde ikibin tane mâmur evleri vardır. Harab câmi-leri, han ve hamamları, çarşı ve pazarı vardır. Su ve havasının güzelliğinden mahbub ve mahbubeleri dünyaca meşhurdur. Suyu çok lezzetlidir. Suları, Elbiirz dağının yedinci tabaka aşağı eteklerinden gelip, Kalıtın bağ ve bahçelerini suladıktan sonra, doğuda Kür (Kura) nehrine dökülür.

Havası soğukça olduğundan ipeği beğenilmez. Ahâlisi Ermeni, Gökdolak ve Gürcülerdir. Hâkimleri başkaca sultandır. Bin kadar Növkeri vardır. 12 Hâkimi, kadısı vardır. Şah İsmail, Yavuz Selim ile Çıldır cengi yapmazdan evvel buranın su ve havasından hoşlanıp şehirde üç sene oturmuş... Kalenin dışında satrançvari sokaklariyle , büyük bir varoş yapmış ki, gûyâ orta Macar diyârında (Kaşa) şehridir. Muharebedeyse Şahın yüzbiıı askeri kılıçtan geçip, ancak kendisi Azerbeycan diyârına can atmıştır. Sonra Urguncu OsmanlI askeri ile Gürcistan askeri bu şehre gelip yağma etmişlerdir. Sonraları da o kadar mâmur olamamış . Fer-had Paşa, Araş kalesini mâmur ettiği vakit bunun taşlarını arabalarla olaya taşıtmış Sultanı hakire fazla muhabbetinden, bir konak arkadaş verdi.

.....


Evliya Çelebi

Evliya Çelebi Seyahatnamesi

Zuhuri Danışman

Zuhuri Danışman Yayınevi
Evliya Çelebi Seyahatnamesi - IV
Mehmed Zıllîoğlu
Evliyâ Çelebi
Türkçeleştiren: Zuhuri Danışman

Dördüncü Kitap
İkinci Baskı

Zuhuri Danışman Yayınevi
P.K. 458 Büyük Postane - İstanbul

Dizgi: Gül Matbaası
Baskı: Kardeş Matbaası
İstanbul — 1972



Foundation-Kurdish Institute of Paris © 2024
LIBRARY
Practical Information
Legal Informations
PROJECT
History & notes
Partenaires
LIST
Themas
Authors
Editors
Languages
Journals