VersionsHêvî, hejmar 1 [Kurdî, Paris, 1983]
Hêvî, hejmar 2 [Kurdî, Paris, 1984]
Hêvî, hejmar 3 [Kurdî, Paris, 1985]
Hêvî, hejmar 4 [Kurdî, Paris, 1985]
Hêvî, hejmar 5 [Kurdî, Paris, 1986]
Hêvî, hejmar 6 [Kurdî, Paris, 1987]
Hêvî, hejmar 7 [Kurdî, Paris, 1990]
Hêvî, hejmar 8 [Kurdî, Paris, 1992]
Hêvî
Kovara çandiya giştî, hejmar 4/îlon 1985
Enstîtuya Kurdî malbendeke çandiya serbixwe ye. Di Sebata 1983 bi destê ronakbirine kurd ên ji her aliyên Kurdistanê, hatiye danîn. Amanca wê beşdarbûna şerê ji bo parastin û pêşvebirina çanda gelê kurd e.
Civandina gencîneyên çanda kurdî, çêkirina ferheng û rêzimanên kurdî, lêgerînên li ser edebiyat, pîşe û dîroka kurdî, çapkirina kovar û kitêbên kurdî, pêkanîna kaset, sêlik û filmên kurdî şaxên bingehî yên xebata wê ne. Karekî wê yî serekeyê din jî nasandina çanda kurdî bi gelên cihanê ye.
Enstîtu dixwaze bibe cîgehekî xebatê ji bo hemû zimanzan, nivîskar, dîroknas, hinermend, pîşekar û ronakbîrên kurd û dostên gelê me.
Ew ji bo jiyan û pêşveçûna xwe, hewcê alîkarî û tevkariya her Kurdê welatparêz e.
Hîmdarên Enstituya Kurdî Cegerxwîn, Ordîxanê Celîl: Heciyê Cindî, Yilmaz Güney, Hejar, Kendal, Qanatê Kurdo, Remzî, Osman Sebrî, Ismet Şerif Vanlî, Tewfîq Wehbî, Nûredîn Zaza.
La revue Hêvî (Espoir) est une publication biannuelle de l'Institut Kurde. Elle est ouverte à tous les courants de la vie culturelle kurde. Sercem
Kurmancî
- Mirina Hesenê Qizilcî - Joyce Blau / 7
- Bîranîna Thomas Bois - Joyce Blau / 11
Belge
- Bîranînên Ihsan Nûrî Paşa (111) / 15
Ziman û edebiyat
- Qaçaxkeriya Bûbê - Firat Cewerî / 27
- Rojekê bi ilimdar Kinyazê lbrahîm re - Çerkezê Reş / 37
- Pincar - Hesenê Metê / 41
- Keça gavan û kurê Mîr - Mûsa Kaval / 44
Helbest
- Bîr nabin - Riza Çolpan / 55
- Apo - Nezîr Gedo / 57
- Strana Pêşmergan - Tosinê Reşîd / 59
- Pirtûkên nû / --62
- Li ser pirtûka Mentêşaşvîlî - Pêşrew K. Ehmed
Dumilî
- Mewlidê Nebî - Ehmedê Xasî / 75
- Biyîsê Pêxemberî (Mewlûda Nebî) - Usman Efendî / 98
- Sêx Seîd Hame Pîran - Malmrsanij / 111
- Mergê Xalit Begê Cibrî - Demir Özlü / 115
- Folklorê Dersimî ra - Firat / 121
- Bîblîyografya Dimilî (Zaza) II - Malmîsanij / 127
Kurmanciya xwarê
- Nameyek bo rongeyek - Hawar / 203
- Internasyonalîzm li şi'rî Goran de - Kamuran / 188
- Duwaname - Y. Werzêr / 181
- Dildar, şairî şoreşger û pêşkewtinxwaz - Kemal Marûf / 177
- Çîrokî şax - Heme / 171
- Binçînekanî bîrî kurdayetî li Mem û Zînî Xanî de - Ferhad Şakelî / 160
Sommaire
En kurmancî
- La mort de l'écrivain Hassan Qizilci - Joyce Blau / 7
- En mémoire du R.P. Thomas Bois - Joyce Blau / 11
- Souvenirs d'Ihsan Nouri Pacha sur la révolte d'Agrî (III) - / 15
- Bûbê le contrebandier (nouvelle) - Firat Cewerî / 27
- Une journée chez le savant Kinyaz Ibrahim - Çerkezê Reş / 37
- Les plantes alimentaires - Hesenê Metê / 41
- La fille du bouvier et le fils du prince (conte) - Mûsa Kaval / 44
- Poèmes inédits - Riza Çolpan, Nezîr Gedo, Tosînê Reşîd / 55
- Les publications récentes / 62
- A propos du livre de Mentéchachvili - Pêşrew K. Ehmed
En kurde dumilî
- Poème à la naissance du Prophète - Ehmedê Xasî et Usman Efendî / 75
- Sheikh Saïd de Pirane - Malmîsanij / 111
- La mort de Xalit Beg de Cibrî - Demir Özlü / 115
- Le folklore de Dersim - Firat / 121
- Bibliographie dumilî (2ème prtie) - Malmîsanij / 127
En kurde méridional
- Point de vue - Hawar / 203
- L'internationalisme dans la poésie de Goran - Kamuran / 188
- Dernière lettre (poème) - Y. Werzêr / 181
- Dildar, poète révolutionnaire et progressite - Kemal Marûf / 177
- Conte de la montagne - Heme / 171
- Fondements de la pensée patriotique kurde dans le Mem û Zîn d'Ahmed Khanî - Ferhad Şakeli / 160 Mirina Hesnê Qizilcî
Joyce Blau
Nivîskarê navdarê Kurdistana Îranê, Hesenê Qizilcî di temmûza borî de di zîndanên îranî de li jêr Şkencê mir. Stî Joyce Blau, profesora zimanê kurdî li Zanîngeha Parîsê jiyana wî bibîr tîne.
Hesen Mela Elî Qizilcî di 15 îlon 1914 de li gundekî navçeya navbera Bokan û Mahabadê hatibû dinê. Qizilcî navê gundekî nêzikê Pencwînê, Kurdistana lraqê ye. Kalikê wî, Mela Elî, terka vî gundî kiribû û hatibû navçeya Bokanê li gundê Turucanê bicih bûbû. Bi cîwarbûna vê malbata xwendayan, Turucan bû navbendeke dînî û çandî ya girîng. Di welatê Mukriyan de dibêjin: «Malbata Qizilciyan wekî werdekan in : têjikên ku nû ji hêke derdikevin bi serbestî melevanî dikin». Rast e ku ev malbat gelek xwenda û zane gihandiye ji bo neteweyê kurd.
Hesenê piçûk li ber destên mamên xwe fêrî zanistiyên islamî, farisî û erebî dibe. Lê ew hê di xortaniya xwe de biryar dide ku ewê melatî neke, bide ser rêyek din.
Di wê demê de, Reza Xan li ser hikum bû û ramyariya (siyasetek) wî mehandina Kurdan bû. Hikûmata Tehranê dest dabû ser mal û milkên Serokên Kurdan û wan sirgûn kiri bû, karmendên ecem şandibû Kurdistanê. Van karmendan bi bertîlxurî û hişkahiya xwe gundiyên kurd zehf diêşandin. Di salên 1926-1930 de Kurd di bin seroktiya Îsmaîl Axa Simko de serî hiltînin lê di 1930 de Simko bi bêbextî tê kuştin. Di 1932 de serhilanîna Cafer Axa Sultan jî tê perçiqandin. Şah hemû teşkîlatên civakî û edebî yên kurdî û bikaranîna resmî ya zimanê kurdî qedexe dike û, di ber de jî, li çar aliyên welatê kurda qereqolên cendirman bicih dike.
Xwendayên kurd wekî Mela Ehmedê Fewzî, Seyfê Qazî, Qazî Mihemed, Qazî Bokan, Şêx Ehmedê Sirîlaawa û gelek rûspîyên din dicivin teşkîlateke veşarî datînin ji bo parastin û pêşve birina ziman û edebiyata kurdî. Bi hezar zehmet û dijwariyan ev teşkilat ji lraqê kovar û pirtûkên kurdî tîne û li xortên kurd belav dike. Komek ji wan xortên navçeya Bokanê spartibûn Mela Ehmedê Fewzî : ewê ev xort bibin çaktirîn hêviyên gelê kurd ê Îranê. Di nav wan de Hesen Qizilcî yek ji çêtirîn şagirtên Mela Ehmedê Fewzî hebû.
Di Şerê cihanî yê duwemîn de, hêzên sovyetî bakurê Îranê, yên brîtanî jî nîvroyê wê işxal kiri bûn. Di navbera her du navçeyên îşxalkirî de, keriyek ji Kurdistana Îranê «no•man's land» ango ne milkê kesî bû, ji her destelatî biyanî dûr bû. Li wê derê Partiya Demokrat a Kurdistana lranê tê damezrandin û Hesen Qizilcî jî dibe endamê partiyê. Di çile 1946, partî li Mahabadê Komara Kurdistanê îlan dike û pêşewayê partiyê Qazî Mihemed dibe Serekkomar. Pêkanînên vê Komarê nîşan didin ku tenê hikûmateke netewî xizmeta gel dike. Di demekî kurt de çendîn tişt hatin pêkanîn ! Tenê di warê weşanê de, kovarên Kurdistan, Hawar, Agir, Helale û Niştiman hatin derxistin. Roja îlana Komarê, Qazî Mihemed li Mahabadê xwendegeheke bilind a keçan vedikir. Hesen Qizilcî bû sernivîskarê kovara Helale, ku bi taybetî ji bo keçan derdiket. Ewî wisa jî di kovara Kurdistan de dinivîsî.
Hêmin (Mihemed Emîn Şêx-ul-îslam) ku yek ji dostên nêziktirin ên Hesen Qizilcî bû bi dilovanî¹ rojeke zivistana 1946 bi bîr tîne ! Dinya gelek sar bû. Roj zû çûbû ava, şevtarî di kuçeyek Mahabadê de bi ser Hêmin de hatibû. Bayek cemidî laşê wî ditevîzand û ewî, bi hemû hewla xwe, xwe dilezand ji bo xwe bighîne Starekê. Ji nişkê va, çavê wî bi Qazî Mihemed dikeve. Pêşewa li ber deriyê mala xwe diçû û dihat, di destê wî de hejmara rojê ya Kurdistanê û ew bi dengekekî bilind bi yek ji nivîskarên rojnamê re diaxivî. «Ez ji serma diricifîm, dibêje Hêmin, û min di ber xwe de silav li wan kir û xwe lezand. Ewî min dît... û ez ji wan dûr ketibûm gava ku dengê wî hate guhên min :
Te dît, qîriya, tiştê ku vî Qizîlciyî nivîsiye ?
Min kurteçîrok a nefîs a ku wê rojê di rojnamê de derketibû baş dinasî.
Belê, bêguman, min ew xwend. Bi rastî gelek hêja ye.
Rast e, got hevalê nivîskar, ew pir xweş, lê gelek kêm dinivîse ! Pêşewa Qazî serê xwe hêjand, bişîrî û pê re ji Saadî Şirazî du beyt xwend(2). Min bihîst ku li welatên Rohelat çil sal xebat divêt ji bo çêkirina Şerbikekî ferfûrî.
Di bajarê Baxdayê de, rojê ji wan sed çê dikin. Gelo tu niha rûmeta vî şerbikî dizanî ?
Serok Komar difikirî û li min dinihêrt :
Xwezî di nav me de kesên wekî wî zehf bûna ! Û berî ku ew bersiva min bibihîze, ewî wekî ku ji xwe re bipeyive, got :
.....
(1) Pêşgotina Hêmin di Pêkenînî Geda de, r. 8.
(2) Gulistan Hêvî
Kovara çandiya giştî
Hejmar 4/îlon 1985
Espoir
Hêvî
Revue culturelle kurde
No. 4 - Septembre 1985
Directeur de la publication : Rojen Barnas
Réalisation : Ali Bucak, Ibrahim Ghazagh, Mohamad Hassan,
Suleiman Jany, Mahmut Lewendî, Kemal Marûf.
Collaborateurs : Ibrahim Ahmed (Angleterre), Rojen Barnas (Suède),
Firat Cewerî (Suède), Dr. Kemal Fuad (Berlin), Dr. Cemşîd Heyderî, (Suède),
Kendal (France), Malmîsanij (France), Ferhad Şakelî (Suède), Hesen Seyf (Suède).
Les textes publiés n'engagent que la responsabilité de leur auteur.
Pour toute correspondance, écrire à :
Institut Kurde de Paris
106, rue La Fayette
75010 Paris - France.
Tél. 01 48 24 64 64
Imprimée en Italie | 
Journals
