Kürt Tarihi, n°3

Kürt Tarihi, n°3 [Türkçe, İstanbul, 2012]

Kürt Tarihi, n°22 [Kurdî, İstanbul, 2016]

Kürt Tarihi, n°3

Mesut Yağen

Kürt Tarihi

Kürt Tarihi'nin üçüncü sayısının büyük kısmı bir Suriye dosyasından oluşuyor. Suriye Kürtleri/Kürdistanı üzerine dört kıymetli yazı ve benzerleriyle kıyaslanamayacak kadar aydınlatıcı bir röportaj yer alıyor bu sayıda.

Vecdi Demir'in Canbuladoğlu hanedanlığı hakkındaki yazısı Kürtlerin Suriye tarihindeki kuvvetli izlerini hatırlatıyor. Mehmet Bayrak'ın önerimiz üzerine yeniden yayımladığı Kürtdağı Kürtlerinin mutelabatı ise Suriye Kürtlerinin bu kez Milli Mücadele sürecine vurduğu damgayı resmediyor. Mürit Hareketi hakkındaki çalışmasında Sever Işık neredeyse hiç bilinmeyen bir meseleyi gün ışığına ...

İçindekiler

Kürt Tarihinde İki Ay / 4
Haberler / 6
Karslı Bir Kürdün Digor'dan Sibirya'ya Uzanan Öyküsü, Candan Badem - Rohat Alakom / 10
Kürdistan Eyaletinin Kuruluşu, Sezen Bilir - Alişan Akpınar / 18
Dosya: Suriye Kürdistanı: Ji Bınxete Heta Rojava / 24
Dünden yarına Suriye Kürdistanı, Söyleşi: Mesut Yeğen / 26
Kilis'ten Halep'e: Kürt Hanedanı Canbuladlar Devlet Peşinde, Vecdi Demir / 32
Kürt Dagı'nda Esrarengiz Bir Nakşi Şeyhi: İbrahim Halil Soğukoğlu ve Mürit Hareketi, Sever Işık / 40
Suriye Kürtleri ve 1922 Mutalebatı, Mehemet Bayrak / 48
Suriye Ayaklanması ve Kürtler: "Gençlik devrimi"nden "partizan savașı"na, Jordi Tejel, çeviri: Funda Tatar / 56
"Kürdolojinin Bahçesinde", Vecdi Demir / 62
Dersim-Koçgiri, Yusuf Kılınç / 64

EDİTÖRDEN

Kürt Tarihi'nin üçüncü sayısının büyük kısmı bir Suriye dosyasından oluşuyor. Suriye Kürtleri/Kürdistanı üzerine dört kıymetli yazı ve benzerleriyle kıyaslanamayacak kadar aydınlatıcı bir röportaj yer alıyor bu sayıda.

Vecdi Demir'in Canbuladoğlu hanedanlığı hakkındaki yazısı Kürtlerin Suriye tarihindeki kuvvetli izlerini hatırlatıyor. Mehmet Bayrak'ın önerimiz üzerine yeniden yayımladığı Kürtdağı Kürtlerinin mutelabatı ise Suriye Kürtlerinin bu kez Milli Mücadele sürecine vurduğu damgayı resmediyor. Mürit Hareketi hakkındaki çalışmasında Sever Işık neredeyse hiç bilinmeyen bir meseleyi gün ışığına çıkarıyor. Işık, Nakşi şeyhi İbrahim Halil Soğukoğlu'nun Suriye Kürtlerini de içine alan biraz esrarengiz hikayesini kurcalıyor.  Jordi Tejel'in yakın dönem Suriye Kürt siyaseti üzerine söyledikleri Suriye Kürdistanı'nda bugün ne olup bittiğini anlamaya yardımcı olacak mahiyette. Dosya için bir de Suriye meselesine vakıf bir sosyal bilimciyle, Seda Altuğ'la konuştuk. Altuğ mülakatı, Suriye Kürt siyasetinin hem geçmişine hem bugününe dair etraflı bir analiz sunuyor.

Suriye dosyasının dışında çok kıymetli iki yazı var bu sayıda. Candan Badem ve Rohat Alakom'un Ferit Polatbekov 'biyografisi' çok sayıda mevzuyu ahenk içerisinde bir araya getiriyor. Kürtlüğün Digor'la, Yezidilikle, Ermenistan'la, Rus İşgaliyle, Sovyet Komünizmiyle, Sibirya'yla, edebiyatla hercümerc olduğu kıymetli bir çalışma Polatbekov yazısı. Sezen Bilir ve Alişan Akpınar'ın arşivden bulup çıkardıkları Osmanlı'da Kürdistan eyaletinin kuruluşunu gösteren belgeyi, önemi itibarıyla bir kez de Kürt Tarihi dergisinde yayımlıyoruz.

Bir de mahcubiyetimiz var: Geçen sayıda kullandığımız görsel malzemenin pek çoğunun Mehmet Bayrak'ın arşivinden alınmış olduğunu belirtmeyi unutmuşuz.

Dördüncü sayıda buluşmak üzere...

Mesut Yeğen

Kürt tarihinde iki ay

Hazırlayan: Rahman Dağ

Kasım 1960: 55'ler Olayı

27 Mayıs 1960 darbesinin hemen ardından 485 Kürt, Kürtçülük propagandası yapmak ve devlete isyan hazırlığı içinde olmak suçlamalarıyla gözaltına alındı ve Sivas'ta bir kampa gönderildi. Dengir Mir Mehmet Fırat'ın dedesi Zeynel Turan, İzzetin Doğanın babası Hasan Doğan, Sedat Bucak'm babası Hakkı Bucak, Sertaç Bucak'm babası ve dönemin Türkiye Kürdistan Demokrat Partisi (T-KDP) Başkanı Faik Bucak ve Kinyas Kartal gibi tanınmış şahsiyetler kampa götürülenler arasındaydı.

Kürt elitleri Kasım 1960'a kadar kampta tutuldu. Milli Birlik Komitesinin çıkardığı 105 sayılı İskan Kanununun ardından, kampta tutulanların 55'i zorunlu iskana (sürgüne) tabi tutulurken düğerleri serbest bırakıldı. 55'ler Afyon, İsparta, Antalya, İzmir, Manisa, Denizli ve Çoruma sürgün edildi.
105 sayılı kanun 1962'de iptal edildi ve 55'lerin sürgünü sona erdi.

13 Kasım 1960: Amude'de (Suriye) 283 Kürt Öğrenci Sinema Yangınında Öldü.

13 Kasım 1960'da Amude bölgesi idaresi, tüm ortaokul öğrencilerinin Mısır yapımı "Geceyarısı Hayaleti" isimli filmi izleyebileceğini açıkladı. Sinema gişelerinden elde edilen gelir Fransa'ya karşı bağımsızlık mücadelesi veren Cezayir'e gönderilecekti.

Amude'de filmin gösterildiği sinema 200 koltuk kapasiteli olmasına rağmen içeriye 500 çocuk alındı. Tüm gün boyunca çalışan film projektörü aşırı ısınınca yangın çıktı. Alevlerin etrafı sarmasıyla panikleyen çocuklar hep birlikte çıkışa yönelince izdiham meydana geldi ve çocukların bir çoğu çıkış yolunda hayatını kaybetti.

Facianın esas sebebinin yetersiz güvenlik önlemi olduğu açıklandı. Ancak bazı Kürt çevreler, yangının iddia edildiği gibi kaza ya da ihmal sonucunda çıkmadığını, Suriye ile Mısır arasında kurulan siyasi birliğin önündeki engel olarak görülen Kürtleri yıldırmak amacıyla kasten çıkarıldığım iddia ettiler.

.....

Mesut Yağen,
Aziz Adıgüzel,
Veysel Güneș,
Aysel Kazıcı Özalp,
Rahman Dağ,
Dara Elhüseyni
Candan Badem,
Rohat Alakom,
Sezen Bilir,
Alișan Akpınar,
Vecdi Demir,
Sever Işık,
Mehmet Bayrak,
Jordi Tejel,
Funda Tatar
Yusuf Kılınç

Kürt Tarihi
Sayı 3 Ekim-Kasım 2012

Kürt Tarihi

Kürt Tarihi Yayınları
Kürt Tarihi, sayı 3 Ekim-Kasım 2012
Genel Yayın Yönetmeni
Mesut Yeğen
Sahibi ve Sorumlu Yazı İşleri Müdürü
Aziz Adıgüzel
Genel Koordinatör
Veysel Güneş

Kürt Tarihi Yayın Kurulu
Berat Açıl (İstanbul Şehir Üniversitesi),
Ahmet Hamdi Akkaya (Universiteit Gent), Alişan Akpınar,
Ahmet Serdar Aktürk (University of Arkansas),
Kaya Akyıldız (Binghampton University), Rohat Alakom,
Seda Altuğ (Boğaziçi Üniversitesi), Ruşen Arslan,
Sabri Ateş (Southern Methodist University),
Bilgin Ayata (Freie Universitat Berlin),
Delal Aydın (Binghampton University), Yavuz Aykan (EHESS),
Dardjene Bajalan (0xford University), Mehmet Bayrak,
Nazan Bedirhanoğlu (AÜSBF),
İsmail Beşikçi, Naif Bezwan (King's College),
Bülent Bilmez (İstanbul Bilgi Üniversitesi),
Hamit Bozarslan (EHESS), Serhat Bozkurt,
Martin van Bruinessen (Universiteit Utrecht),
Celîle Celîl (Viyana Kürdoloji Enstitüsü), Süleyman Çevik,
Rahman Dağ (University of Exeter), Namık K. Dinç,
Tarık Ziya Ekinci, Dara Elhüseyni,
Azat Zana Gündoğan (Binghampton University),
Nilay-Özok Gündoğan (Denison University), Veysel Güneş,
Sinan Hakan, Sever Işık, Joost Jongerden (Wageningen University),
Ahmet Kardam, Hans-Lukas Kieser (Universitat Zürich),
Janet Klein (University of Akron),
Naci Kutlay, Abdurrahim Özmen (Dicle Üniversitesi),
Hakan Özoğlu (University of Central Florida),
Hişyar Özsoy (University of Michigan), Cafer Sarıkaya,
Kamal Soleimani (Columbia University),
Serap Ruken Şengül (University of Texas),
Jordi Tejel (The Graduate Institute, Geneva),
Selim Temo (Artuklu Üniversitesi), Uğur Ümit Üngör (Universiteit Utrecht),
Abbas Vali (Boğaziçi Üniversitesi), Nicole Watts (San Francisco State University),
Kadri Yıldırım (Artuklu Üniversitesi),
Clemence Scalbert-Yücel (University of Exeter), Müfit Yüksel,
Welat Zeydanlıoğlu (University of Uppsala).

Dergi ve Kapak Tasarımı
Aysel Kazıcı Özalp

İletişim
Aşık Veysel mahallesi,
Örnek sokak, no: 133/D:4
Ataşehir-İstanbul

(0216) 317 87 00
www.kurttarihi.org

Baskı yeri
İmaj matbaacılık sanayi ve ticaret limited șirketi,
Litros yolu 2. Matbaacılar sitesi C-blok, 2BC 6
Topkapı-İstanbul

(0212) 501 91 40

Yayın türü
Yaygın süreli yayın

Dağıtım
Yaysat A.Ş.
Telefon: 0 (212) 622 22 22

Abonelik
Yıllık abonelik bedeli (60tl)
Garanti Bankası Samandra Şubesi
IBAN: TR17 0006 2000 8920 0006 6882 76