VersionsTürkiye İnsan Hakları Raporu 1999 [Türkçe, Ankara, 2002]
Türkiye İnsan Hakları Raporu 2000 [Türkçe, Ankara, 2003]
Türkiye İnsan Hakları Raporu 2001 [Türkçe, Ankara, 2002]
Türkiye İnsan Hakları Raporu 2002 [Türkçe, Ankara, 2003]
Türkiye İnsan Hakları Raporu 2003 [Türkçe, Ankara, 2004]
Türkiye İnsan Hakları Raporu 2004 [Türkçe, Ankara, 2005]
Türkiye İnsan Hakları Raporu 2005 [Türkçe, Ankara, 2006]
Türkiye İnsan Hakları Raporu 2006 [Türkçe, Ankara, 2007]
Türkiye İnsan Hakları Raporu 2007 [Türkçe, Ankara, 2008]
Türkiye İnsan Hakları Raporu 2008 [Türkçe, Ankara, 2009]
Türkiye İnsan Hakları Raporu 2003
Uluslararası insan hakları tablosunda tarihsel değişimleri ifade eden görüntülerin yeraldığı 2003 yılında Türkiye’deki insan haklarının sorun alanları çeşitli yönleriyle araştırılarak Dokümantasyon Merkezimiz tarafından derlendi. Bu derleme, hükümetlerin değişmesine ve AB’ye uyum adı altında yapılan yasal değişiklik ve düzenlemeleri insan hakları konusunda Türkiye’nin bulunduğu konumu göstermektedir.
Irak’ın İşgali
Irak’ın işgal edilmesi, 2003 yılında kaydedilmesi gereken bir olay olmasının ötesinde tarih boyunca unutulmayacak önemdedir. Bu işgal, gerekçelerinin havada kalması ve Iraklılara uygulanan vahşetiyle insani değerlere ağır bir darbe olmuştur. ABD ve İngiltere’nin iki lideri G.W.Bush ve Tony Blair, işgal kararıyla selefleri Roosvelt ve Churchill’in de katkılarıyla kurulan BM’yi ve BM hukukunun sona erdiğini ilan etmişlerdir. Zira anlaşmazlıkların savaş yoluyla çözülmesi, BM düzeni içinde istisnai bir durum olarak tanımlanmıştır. Şiddet, ancak meşru müdafaa halinde, saldırıya uğrayan tarafça eş zamanlı ve orantılı olma koşullarıyla sınırlı olarak, BM kararı ile başvurulabilir bir yöntemdir.
Ancak, dünyanın tek süper gücü durumundaki ABD’nin başını çektiği koalisyon, “Irak’ın kitle imha silahlarına sahip olduğu”, “Saddam Hüseyin’in El-Kaide ile bağlantısı olduğu” ve “ulusal güvenliklerine bir tehdit oluşturduğu” gerekçelerini müdahale için yeterli saymıştır. İşgal koalisyonu, BM Güvenlik Konseyi kararı olmadan bölgeye asker ve silah yığınağı yaparak orantısız askeri güç kullanmış ve Irak’ işgal etmiştir...
Yavuz Önen
TİHV Başkanı
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ / 1-6
KÜRT SORUNU / 7-77
1- KÜRT SORUNU VE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ / 13
Kürtçe’nin Kamusal Alanda Kullanımına Yönelik Engellemeler / 13
Kürtçe Öğrenim / 19
Farklı Dil ve Lehçelerde Yayın / 24
Kürtçe Adların Kullanımı / 26
2- OHAL’İN ARDINDAN BÖLGEDE İNSAN HAKLARI / 30
Ölümlü Olaylar / 34
Diğer Olay ve Baskılar / 38
Koruculuk Uygulaması / 41
Abdullah Öcalan / 46
Topluma Kazandırma Yasası / 59
3- ZORUNLU GÖÇ / 66
Köye Dönüşlere Yönelik Baskı ve Engellemeler / 70
AİHM’de Görülen Davalar / 72
Sığınma Hakkı ve Mültecilerin Durumu / 73
Ölümle Sonuçlanan Olaylar / 76
YAŞAM HAKKI / 79-136
1- ÖLÜM CEZASI / 79
2- YARGISIZ İNFAZ, DUR İHTARI, RASGELE ATEŞ AÇMA OLAYLARI / 82
Yargısız İnfaz Davaları / 91
3- FAİLİ MEÇHUL CİNAYETLER / 98
Susurluk / 105
4- KARA MAYINLARI / 109
5- SİLAHLI ÇATIŞMALAR / 114
6- YASADIŞI ÖRGÜT SALDIRILARI / 118
İstanbul’da Bombalı Saldırılar / 119
Siyasi Cinayet Davaları / 125
7- SİVİL ÇATIŞMALAR / 132
KİŞİ GÜVENLİĞİ HAKKI / 137-216
1- YASAL DÜZENLEMELER / 139
2- KAYIPLAR / 148
3- GÖZALTINDA ÖLÜM OLAYLARI / 153
Gözaltında Ölüm Davaları / 153
4- İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE OLAYLARI / 159
CEZAEVLERİ VE İNSAN HAKLARI / 217-248
Yasal ve İdari Düzenlemeler / 219
1- CEZAEVLERİNDE ÖLÜM ORUCU / 220
2- CEZAEVLERİNDE ÖLÜMLER VE OLAYLAR / 224
3- CEZAEVLERİNDE BASKILAR / 230
4- CEZAEVİ DAVALARI / 246
DÜŞÜNCE ÖZGÜRLÜĞÜ / 249-326
Yasal Değişiklikler 251
1- İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ / 253
Davalar ve Soruşturmalar / 253
Düşünceye Özgürlük Kampanyası / 262
Yargılanan Gazeteciler / 263
Düşünce Özgürlüğü ile İlgili AİHM Kararları / 301
Yasaklanan Kitaplar ve Davalar / 303
Kültür-Sanat Etkinliklerine Yönelik Engellemeler, Yasaklanan Kasetler / 306
Yasaklanan Filmler, Yargılanan Yönetmenler / 308
2- İLETİŞİM ÖZGÜRLÜĞÜ / 309
Yayın Kuruluşlarına ve Gazetecilere Yönelik Baskılar / 311
Tutuklanan Gazeteciler / 321
Toplatılan Yayınlar / 323
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) Uygulamaları / 324
TOPLANTI VE GÖSTERİ ÖZGÜRLÜĞÜ / 327-350
ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ / 351-372
1- İNSAN HAKLARI SAVUNUCULARINA BASKILAR / 353
2- SİYASİ PARTİLER / 357
3- SENDİKALAR VE MESLEK KURULUŞLARI / 368
4- DERNEK, VAKIF VE SİVİL İNİSİYATİFLER / 370
EKLER / 373-393
Ek 1- 4. Uyum Paketi (4778 sayılı yasa) / 373
Ek 2- 5. Uyum Paketi (4793 sayılı yasa) / 376
Ek 3- 6. Uyum Paketi (4928 sayılı yasa) / 377
Ek 4- 7. Uyum Paketi (4963 sayılı yasa) / 380
Ek 5- Ölüm Cezasının Kaldırılmasına Dair 6 ve 13 No’lu Ek Protokoller / 383
Ek 6- Adli ve Önleme Aramaları Yönetmeliği / 385
Ek 7- Yıldırım Türker ve Ertuğrul Özkök’ün Şükran Esen Olayına İlişkin Yazıları / 390
Ek 8- Aydınlar Dilekçesi / 392
Türkiye İnsan Hakları Raporu 2003
“Topluma Kazandırma Yasası”, DEHAP tarafından düzenlenen genel af kampanyası, kültürel haklar, KADEK lideri Abdullah Öcalan’ın sağlık durumu ve İmralı’daki koşulları, Kuzey Irak’ta Türk askerlerinin gözaltına alınması üzerinden yürütülen tartışmalar nedeniyle 2003 yılında Kürt Sorunu yine gündemin üst sıralarında yer aldı. ABD ve müttefiklerinin Irak’a saldırısını, “Abdullah Öcalan’ın uzun süre avukatları ve yakınları ile görüştürülmemesini” protesto etmek ve genel af taleplerini dile getirmek için gösteri düzenleyen binlerce kişi gözaltına alındı, tutuklandı. Bu dönemde barışçıl yollarla gündeme getirilen kültürel hak talepleri, “terörizm” olarak nitelendirilerek çok sayıda kişi hakkında dava açıldı.
2002 yılından başlayarak AB’ye uyum amacıyla yapılan yasal düzenlemeler, 58. ve 59. AKP hükümetlerinin çıkardığı dِrt uyum paketi ile sürdü. AİHM kararları doğrultusunda yeniden yargılanma yolunu açan “4793 sayılı Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun”un 4 Şubat günü Resmi Gazete’de yayınlanmasının ardından DEP milletvekilleri yeniden yargılanmaya başladı. “4928 Sayılı Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun” da 19 Temmuz günü Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Söz konusu paket ile TMY’nin 8. maddesi kaldırıldı, TMY’nin 1. maddesinde yer alan “terör” tanımı değiştirildi, çocuklara verilen Kürtçe adların değiştirilmesi için kullanılan Nüfus Yasası’nın 16. maddesi değiştirildi. 7 Ağustos günü Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 4963 sayılı yasa ve RTÜK Yasası’nın 4. maddesinde yapılan değişiklik ile de özel radyo ve televizyonların da farklı dil ve lehçelerde yayın yapılmasına olanak tanıdı. 4963 sayılı yasa, Kürtçe kurs açılabilmesine ilişkin düzenlemeyi de kapsadı…
TİHV
Türkiye İnsan Hakları Vakfı
2003
T Ü R K İ Y E
İNSAN HAKLARI RAPORU
Türkiye İnsan Hakları Vakfı Yayınları (36)
Yayına Hazırlayan: Dokümantasyon Merkezi
Ankara, 2004
BULUŞ Tasarım ve Matbaacılık Hizmetleri, Ankara
Tel : (0.312) 222 44 06
Faks : (0.312) 222 44 07
ISBN : 975-7217-43-3
Türkiye İnsan Hakları Vakfı, Türk Medeni Yasasına göre kurulmuş, hükümet dışı ve bağımsız bir kuruluştur.
Statüsü 30 Aralık 1990 tarihli ve 20741 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Türkiye İnsan Hakları Vakfı
Sokak No: 16 / 7 06440 Kızılay ANKARA
Tel : 312 417 71 80 - 425 07 55• Faks : 312 425 45 52
E-mail : tihv@tr.net
web : www.tihv.org.tr
TİHV İSTANBUL TEMSİLCİLİĞİ
Hocazade Sokak No: 8 Sıraselviler Cad.
Beyoğlu-İSTANBUL
Tel : 212 249 30 92 • Faks : 212 251 71 29
E-mail: ihvist@turk.net
TİHV İZMİR TEMSİLCİLİĞİ
Mimar Sinan Cad. 1432. Sokak Eser Apt. No : 5 / 10
35230 Alsancak / İZMİR
Tel - Faks : 232 463 46 46 - 463 91 47
E-mail : tihvizm@turk.net
TİHV ADANA TEMSİLCİLİĞİ
Reşatbey Mah. Cumhuriyet Cad. Kasımoğlu Apt. No: 51 / 3 ADANA
Tel : 322 458 85 66 • Faks : 322 457 65 99
E-mail : tihv-adana@superonline.com
TİHV DİYARBAKIR TEMSİLCİLİĞİ
Mimar Sinan Cad. Binevş Apt. A Blok Daire: 2 DİYARBAKIR
Tel : 412 228 26 61 • Faks : 412 228 24 76
E-mail : tihvdbakir@ttnet.net
