VersionsTürkiye İnsan Hakları Raporu 1999 [Türkçe, Ankara, 2002]
Türkiye İnsan Hakları Raporu 2000 [Türkçe, Ankara, 2003]
Türkiye İnsan Hakları Raporu 2001 [Türkçe, Ankara, 2002]
Türkiye İnsan Hakları Raporu 2002 [Türkçe, Ankara, 2003]
Türkiye İnsan Hakları Raporu 2003 [Türkçe, Ankara, 2004]
Türkiye İnsan Hakları Raporu 2004 [Türkçe, Ankara, 2005]
Türkiye İnsan Hakları Raporu 2005 [Türkçe, Ankara, 2006]
Türkiye İnsan Hakları Raporu 2006 [Türkçe, Ankara, 2007]
Türkiye İnsan Hakları Raporu 2007 [Türkçe, Ankara, 2008]
Türkiye İnsan Hakları Raporu 2008 [Türkçe, Ankara, 2009]
Türkiye İnsan Hakları Raporu 2005
2005 yılının 3 Ekim günü Türkiye, Avrupa Birliği’ne tam üyelik müzakerelerine resmi olarak başladı. Türkiye’yi AB’ye daha da yaklaştıran bu siyasi ağırlıklı karar, bir yandan da TC hükümetlerinin yaptığı yasal düzenlemelerin Kopenhag siyasi kriterlerini karşıladığını, temel hak ve özgürlükler alanında “Türkiye’de durumun AB normlarına uygun olduğunu” ifade etmektedir. Bu tarihi kararın alındığı 2005 yılında insan haklarının durumunu bir de Türkiye İnsan Hakları Vakfı Dokümantasyon Merkezi (DM) ve Tedavi Merkezlerimizin verileri ışığında değerlendirirsek;
Yaşam Hakkı ve Kişi Güvenliği
DM’nin belirlemelerine göre 2005 yılı içinde gözaltında 5 kişi öldü. Yüzlerce kişi de işkence ve kötü muameleye maruz kaldı. Yıl içinde yargısız infaz, dur ihtarına uymayanlara ateş açma, güvenlik görevlilerinin rasgele ateş açması gibi olaylarda, cezaevlerinde, yasadışı örgüt saldırılarında, faili meçhul cinayetler sonucunda, sivil çatışmalarda, mayın-bomba patlamalarında ve gözaltı merkezlerinde en az 376 kişi “öldürüldü”, yüzlerce kişi de yaralandı.
2005 yılında TİHV tedavi ve rehabilitasyon merkezlerine işkence nedeniyle 13’ü çocuk 675 kişi başvurdu. Adana, Ankara, Diyarbakır, İstanbul ve İzmir’deki tedavi ve rehabilitasyon merkezlerine başvuran bu kişilerden 193’ü 2005 yılında işkence gördüğünü açıkladı.
Gözaltı sürelerinin kısalması, avukata ulaşmada göreli bir artış olması gibi olumluluklar sonuç olarak işkencenin yok olmasına yetmemektedir. Son yıllarda işkencenin önlenmesinde hükümet yetkililerinin “sıfır tolerans” söylemleri ve yapılan bazı yasal düzenlemelere rağmen işkencenin adli, idari ve pratik açıdan cezalandırılmaması eğilimi işkencenin sürmesinde önemli bir etkendir...
YAVUZ ÖNEN
TİHV BAŞKANI
İÇİNDEKİLER
Ö N S Ö Z / 1
K Ü R T S O R U N U / 5
Hikmet Fidan’ın Öldürülmesi / 9
Kürtlere Yönelik Saldırılar / 12
DEP Milletvekillerinin Yargılanması / 15
1- OHAL’İN ARDINDAN BÖLGEDE İNSAN HAKLARI / 16
Toplu Mezarlar / 16
Hüseyin Aygün’ün Tehdit Edilmesi / 18
Diğer Olay ve Baskılar / 20
Koruculuk Uygulamaları / 25
Abdullah Öcalan / 28
2- ZORUNLU GÖÇ / 32
Olay ve Baskılar / 34
Sığınma Hakkı ve Mültecilerin Durumu / 36
Y A Ş A M H A K K I / 39
Hakkari ve İlçelerinde Bombalı Saldırılar (Şemdinli Olayı) / 39
Ölüm Cezası / 56
1- YARGISIZ İNFAZ, DUR İHTARI, RASGELE ATEŞ AÇMA OLAYLARI / 56
Yargısız İnfaz Davaları / 67
2- FAİLİ MEÇHUL CİNAYETLER / 73
Abdülkadir Aygan’ın Anlatımları / 75
Susurluk / 80
3- KARA MAYINLARI / 81
4- SİLAHLI ÇATIŞMALAR / 83
5- YASADIŞI ÖRGÜT SALDIRILARI / 91
Siyasi Davalar / 98
6- SİVİL ÇATIŞMALAR / 103
K İ Ş İ G Ü V E N L İ Ğ İ H A K K I / 111
Yasal ve İdari Düzenlemeler / 111
1- KAYIPLAR / 119
2- GÖZALTINDA ÖLÜM OLAYLARI / 121
Gözaltında Ölüm Davaları / 122
3- İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE OLAYLARI / 124
İşkence ve Kötü Muamele Davaları, Soruşturmaları / 141
C E Z A E V L E R İ V E İ N S A N H A K L A R I / 147
Yasal ve İdari Düzenlemeler, Resmi Açıklamalar / 147
1- ÖLÜM ORUCU VE AFFEDİLEN MAHKUMLAR / 149
2- CEZAEVLERİNDE ÖLÜMLER VE OLAYLAR / 151
3- CEZAEVLERİNDE BASKILAR / 152
Vicdani Retçi Mehmet Tarhan / 168
Tedavisi Engellenen Mahkumlar / 170
Tutuklu Yakınları / 172
4- Cezaevi Davaları / 173
D Ü Ş Ü N C E V E İ F A D E Ö Z G Ü R L Ü Ğ Ü / 177
Yasal Düzenlemeler / 177
1- İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ / 179
Orhan Pamuk Hakkında Dava / 179
İHDK Üyelerine Dava / 180
Dava ve Soruşturmalar / 181
Yargılanan Gazeteciler / 184
AİHM Kararları / 192
Yargılanan Yazar ve Yayıncılar / 194
Engellenen Ekinlikler / 198
2- İLETİŞİM ÖZGÜRLÜĞÜ / 203
Toplatma Kararları / 204
Diğer Olay ve Baskılar / 205
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) Uygulamaları / 208
T O P L A N T I V E G Ö S T E R İ Ö Z G Ü R L Ü Ğ Ü / 211
8 Mart Dünya Kadınlar Günü / 211
Newroz Kutlamaları / 212
1 Mayıs Gösterileri / 217
12 Eylül Darbesi Protestoları / 218
Öğrenci Eylemleri / 218
İşçi ve Memur Eylemleri / 221
“Canlı Kalkanlar” / 224
Abdullah Öcalan İçin Gösteriler / 224
Diğer Gösteriler / 230
Ö R G Ü T L E N M E Ö Z G Ü R L Ü Ğ Ü / 237
1- İNSAN HAKLARI SAVUNUCULARINA BASKILAR / 237
2- SİYASİ PARTİLER / 240
3- MESLEK ÖRGÜTLERİ VE SENDİKALAR / 246
4- DERNEK, VAKIF VE SİVİL İNİSİYATİFLER / 252
E K L E R / 255
Ek 1-Cezaevi Yönetmelikleri / 255
Ek 2- Affedilen Hükümlüler / 267
KÜRT SORUNU
HPG’nin (Halk Savunma Kuvvetleri), 1 Eylül 1998 tarihinde ilan edilen “tek taraflı ateşkesi” 1 Haziran 2004 tarihinde sonlandırmasının ardından yeniden şiddetlenen çatışmalar, PKK’nin 20 Ağustos-3 Ekim günleri arasındaki eylemsizlik kararından önce yapılan ateşkes çağrıları “Kürt Sorunu”nun gündemdeki yerini belirleyen en önemli etkenlerden biri oldu. 2005 yılında “Kürt Sorunu” tartışmaları ağırlıklı olarak Şemdinli, Hakkari ve Yüksekova’da yaşananlar, Abdullah Öcalan’ın cezaevi koşulları, Öcalan için düzenlenen gösteri ve eylemler, Trabzon’da başlayan ancak Kürtlere yönelik saldırılarla yükselişe geçen linç girişimleri üzerinden değerlendirildi. (Şemdinli, Hakkari ve Yüksekova’daki bombalı saldırılar için Yaşam Hakkı, Abdullah Öcalan için düzenlenen gösteriler için Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü bölümlerine bakınız)
28 Mart-4 Nisan günleri arasında “PKK Yeniden Yapılanma Kongresi”nde yeni PKK’nin kuruluşu ilan edildi. 9 Nisan günü Özgür Politika gazetesinin internet sitesinde yayınlanan bir haberde, PKK Parti Meclisi Genel Sözcüsü Murat Karayılan’ın PKK’nin yeniden ilan edilmesine ilişkin açıklamalarına yer verildi. Habere göre, PKK adıyla örgütlenmelerinin geriye dönüş olmadığını ifade eden Murat Karayılan şunları söyledi:
“İlk PKK devlet olmayı esas alan, iktidarlaşmayı hedefleyen, bunu şiddete dayalı olarak geliştirmek isteyen, yani siyasal, örgütsel faaliyetle birlikte mücadelesinde ‘zor’a önemli oranda rol veren, yine bağımsız bir devlet, ulus-devlet olmayı hedefleyen bir oluşumdu. Yeni PKK daha farklıdır. Apoculuk bir ruhtur. Ancak ruh aynı olsa da yeni PKK’de daha fazla bilimselleşme, daha fazla gelişme durumu söz konusudur. Her şeyden önce ulus-devleti öngörmeyen, demokratik ulusu öngören bir program perspektifiyle yola çıkmaktadır. Yine şiddete, sadece zorunlu hallerde ve meşru savunma anlayışı çerçevesinde olumlu yaklaşmakta, bunun dışındaki her türlü şiddet biçimine karşıdır ve bir çözüm aracı
olarak görmemektedir.”
Sivil toplum örgütü temsilcileri, yazar, gazeteci, sanatçı, akademisyenlerden oluşan 200 aydın, 10 Nisan günü ortak bir bildiri yayımlayarak, yükselen milliyetçilik akımına dikkat çekti…
TİHV
Türkiye İnsan Hakları Vakfı
2005
T Ü R K İ Y E
İNSAN HAKLARI RAPORU
Ankara, 2006
Türkiye İnsan Hakları Vakfı Yayınları (45)
Yayına Hazırlayan: Dokümantasyon Merkezi
ISBN: 975-7217-55-7
Bu Rapor Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu’nun
katkılarıyla bastırılmıştır.
Türkiye İnsan Hakları Vakfı, Türkiye Medeni Yasasına göre kurulmuş, hükümet dışı ve bağımsız bir kuruluştur.
Statüsü 30 Aralık 1990 tarihli ve 20741 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Sayfa Düzeni ve Kapak Tasarımı
Buluş Tasarım
Mattek Matbaacılık Basım Yayın Tanıtım Tic. San. Ltd. Şti.
Tel: (0.312) 229 15 02
G.M.K. Bulvarı Akyol İşhanı No.83/32 Maltepe – ANKARA
Basım tarihi: 1.11.2006
TÜRKİYE İNSAN HAKLARI VAKFI
GENEL MERKEZİ
Sokak No: 16 / 7 06440 Kızılay ANKARA
Tel : 312 417 71 80 - 425 07 55 • Faks : 312 425 45 52
E-mail : tihv@tr.net
web : www.tihv.org.tr
TİHV İSTANBUL TEMSİLCİLİĞİ
Hocazade Sokak No: 8 Sıraselviler Cad.
Beyoğlu-İSTANBUL
Tel : 212 249 30 92 • Faks : 212 251 71 29
E-mail: ihvist@turk.net
TİHV İZMİR TEMSİLCİLİĞİ
Mimar Sinan Cad. 1432. Sokak Eser Apt. No : 5 / 10
35230 Alsancak / İZMİR
Tel - Faks : 232 463 46 46 - 463 91 47
E-mail : tihvizm@turk.net
TİHV ADANA TEMSİLCİLİĞİ
Reşatbey Mah. Cumhuriyet Cad. Kasımoğlu Apt. No: 51 / 3 ADANA
Tel : 322 458 85 66 • Faks : 322 457 65 99
E-mail : tihv-adana@superonline.com
TİHV DİYARBAKIR TEMSİLCİLİĞİ
Mimar Sinan Cad. Binevş Apt. A Blok Daire: 2 DİYARBAKIR
Tel : 412 228 26 61 • Faks : 412 228 24 76
E-mail : tihvdbakir@ttnet.net
